Protein beslenmemizin en temel parçası ve vücut yapılarının üretilmesini, tamir edilmesini ve sürdürülmesini sağlıyor.

Bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen gıdaların büyük kısmı protein sağlıyorlar ancak bir miktar fark var.

Protein vücudumuzun her yanında mevcut. Kaslardan organlara, kemiklere, cilde ve saçlara kadar. Vücut proteini diğer makro gıdalar gibi depolamaz ve bu yüzden proteinin beslenmeden gelmesi gerekir. Proteinler ise amino asitlerden üretilmişlerdir ve insan bedeninin doğru fonksiyon gösterebilmek için 22 tip amino asite ihtiyacı var.

Bedenimiz bunların 9 tanesini üretemez ve bu yüzden temel amino asitler olarak adlandırılıyorlar. Tam bir protein kaynağında bu 9 amino asitin hepsi bulunmalı.

Amino asitler konusunda doğru dengeye sahip olmak kas üretimi ve vücudun spordan sonra kendini toplayabilmesi için de önemli. Bitkiler ve hayvansal proteinler arasındaki farkı anlamak, sağlıklı bir beslenme programı oluşturmaya yardımcı olacak.

Bu makalede hayvansal ve bitkisel proteinlerin farklarına değindik. Ayrıca onların sağlık üzerindeki etkilerini ve en iyi kaynaklarını da değerlendireceğiz.

Bitkisel ve Hayvansal Protein

Bitkisel ve hayvansal proteinleri birbirinden ayıran en büyük şey, amino asit içerikleri. Amino asitler proteinlerin yapı taşları ve vücut protein sindirdiği zaman onları amino asitlere ayrıştırır.

Beden farklı zamanlarda farklı amino asitlere ihtiyaç duyar. Pek çok kişi beslenmesinde 9 temel amino asiti içeren protein kaynaklarını tüketmesi gerektiğini düşünüyor.

Tam protein kaynağı olarak adlandırılan bu proteinler en çok şunlarda bulunuyor:

• balık
• farklı yumurta tipleri
• peynir, süt gibi süt ürünleri
• kırmızı et
• beyaz et
• diğer et çeşitleri

Çoğu bitkisel protein kaynağı tam protein kaynağı değil, yani en az bir çeşit temel amino asit bakımından eksik. Ancak bazı bitkisel temelli gıdalar, kinoa gibi, tam protein kaynağı olarak geçiyorlar.

Vejeteryanlar ve veganlar bu nedenle protein kaynaklarını doğru seçmeliler ve tüm temel amino asitleri aldıklarından emin olmalılar. Ayrıca bazı bitkisel protein kaynaklarının sindirim ve kullanım sürecinin daha uzun olduğunu unutmamak lazım.

Protein zengini bitkisel gıdalar şu şekildeler:

• tahıllar
• baklagiller
• kuruyemişler
• fasulyeler
• mercimekler
• avokado gibi bazı meyveler
• soya
• kenevir
• pirinç
• bezelye

Pek çok başka kuruyemiş, tahıl ve sebzede de bol miktarda protein bulunuyor.

Hangisi Sağlık İçin Daha İyi?

Hayvansal ve bitkisel protein arasında seçim yaparken, gıdaların sundukları diğer besin değerlerini de göz önünde bulundurmak gerek. Proteini bol gıdaların çok çeşitli beslenme profilleri olabiliyor.

Bazı hayvansal protein kaynaklarında yüksek düzeyde demir ve B12 vitamini bulunabilirken, bazı bitkisel gıdalarda bunlar eksik oluyorlar.

Diğer yandan, fitobesinler gibi bitkilere özel bazı besin değerleri ve antioksidanlar, hayvansal protein kaynaklarında bulunmuyorlar. Hayvansal ürünlerde doymuş yağlar ve kolesterol bitkisel protein kaynaklarından daha fazla. Bu yüzden hayvansal ürünlerden kaçınmak isteyenler var.

Çoğu kişi kolesterolü doğrudan kardiyovasküler hastalıklara bağlar ancak son araştırmalar bu konuda ciddi bağlantılar bulamadılar ancak yine de gıdalardan alınan kolesterolün sınırlanması gerektiği belirtiliyor.

Lifler de bir diğer önemli faktör. Sadece bitkisel gıdalarda lif bulunur ve bunlar sindirim sistemini dengede tutarlar. Daha fazla bitkisel protein tüketmek kişinin sağlık kalitesini arttırabilir.

2016 yılında yapılan bir araştırmada, hayvansal protein tüketenlerin, özellikle de kırmızı et tüketenlerin, kardiyovasküler hastalıklardan ölme riskleri daha yüksek görülüyor.

Ancak araştırmacılar hayvansal proteinler ve kardiyovasküler hastalıklar arasındaki ilşikide sigaranın, alkol tüketiminin, fazla kilolu olmanın da ciddi rolü olduğunu belirtiyorlar. Bu sonuçlara göre bitkisel protein tüketimi risklerin azalmasına yardımcı oluyor.

Neticede, kişilerin beslenme ihtiyaçlarını karşılamaları için geniş kapsamlı bir beslenme planına sahip olmaları gerekiyor.

Kas Yapmak İçin Hangisi Daha İyi?

Sporcular ve kaslarını geliştirmek isteyenler yahut spor sonrasında toplanma sürecini azaltmak isteyenlerin protein alımlarına dikkat etmeleri gerek. Protein ağır bir çalışmadan sonra kasların tamir ve üretimlerine yardımcı oluyor. Pek çok sporcu ise kas yaparken whey proteini tercih ediyor. Bu tip proteinin vücut tarafından parçalanması ve emilmesi daha kolay ve bu yüzden diğer protein kaynaklarından daha avantajlı görünüyorlar.

Bitkisel kaynaklı proteinler söz konusu olduğunda, bir çalışmada pirinç proteininin whey proteine benzer etkileri olduğu görülüyor. Çoğu kişi spordan sonra bitkisel temelli proteinlerin çeşitler halinde tüketilmelerini öneriyor.

Bitkisel ve Hayvansal Proteinde En İyi Kaynaklar

Protein tipinden ziyade yeterince protein almaya odaklanmak daha önemli. Bir çalışmada ortalamanın üzerinde protein alınan bir beslenme düzeninin kas sağlığı üzerinde iyileşme sağladığı görülmüş. Araştırmacılar bu çalışmada proteinin tipinden ziyade miktarının önemli olduğunu fark etmişler. Ayrıca balık ve beyaz et gibi protein kaynaklarının yağ bakımından kırmızı ete göre daha avantajlı oldukları da belirtiliyor.

Sonuç Olarak

Pek çok kişi için, hayvansal ve bitkisel proteinler konusunda oldukça geniş seçenekler var. Tek tip bir proteine odaklanmak yerine çeşitli gıdalar tüketmek daha iyi olabilir. Böylece amino asitler ve diğer temel besinler konusunda sağlıklı bir denge elde edilebilir.

Protein gereksinimleri ve kaynakları konusunda özel soruları olanlar ise bir diyetisyen ile görüşmekten çekinmemeliler.