Psikolog Lydia Cho’ya göre, yaşlanmayla birlikte bazı unutkanlıkların meydana geldiği doğru olsa da, hafıza kayıpları herkesin başına gelebilir. Yine de, bir isim ya da bir gerçeğin aklınızdan çıkması endişe verici. İşte hafızadaki aksaklıkları en aza indirmek için kullanabileceğiniz yedi genel strateji;
Strateji 1: Hatırlamaya Çalışmayın
İronik olarak, en güçlü hafıza ipucu… “Hatırlamaya çalışmayın.” Bunun yerine, daha sonra harekete geçmek istediğiniz bir şeyi düşündüğünüz anda onu yazın. Evet, listeler yapın.
Bu pratik fikir, üretkenlik gurusu David Allen’ın klasik kitabı Making Things Done’dan geliyor. Beyniniz yapılacaklar, proje fikirleri, uzun vadeli hedefler, kısa vadeli hedefler, alışveriş listeleri ve bunun gibi pek çok şeyle doluyken kolayca bunalmış hissedebilirsiniz. Allen, “şimdi, sonra, bir gün, büyük, küçük veya aradaki yapılması gereken tüm şeyleri kafanızın dışında ve aklınızın dışında mantıklı ve güvenilir bir sistemde” saklamanızı tavsiye ediyor .
Önemli Not: Sizin için önemli olmayan şeyleri unutun. Başka bir deyişle, ilk olarak öncelikleri belirleyin. Ardından, yalnızca hedefleriniz ve değerleriniz için neyin gerekli olduğuna dikkat edin. Geri kalanını aklınızdan çıkarın.
Aşağıdaki ipuçlarından yalnızca birkaçının gerçek belleğe dayanması dikkat çekicidir. Gerisi daha çok alışkanlıklara, sistemlere ve kayıtlara bağlıdır. Bunun gibi:
Strateji 2: Bir Yere Yazın
Yapılacakları aklınızdan çıkarıp en kısa sürede bir listeye eklemek için birkaç güvenilir taktik:
- Cep telefonunuzdan kendinize e-posta gönderin. Bu benim en sevdiğim teknik. Kendime hatırlatıcıları, haber bültenlerinden ve sosyal medyadan makaleleri, Ana Yapılacaklar Listeme eklenecek öğeleri ve diğer her şeyi e-postayla gönderiyorum.
- Telefonunuzu veya takviminizi kullanın. Yapmak istediği her şeyi cep telefonu takvimine “Etkinlik” olarak girebilir ya da takvimlere hedefler ve görevler yazabilirsiniz örneğin: “Saat 10:00: Egzersiz.” Hedeflerinizi takip etmenin en etkili yollarından biridir.
- Büyük harflerle beyaz tahtaya, not defterine veya yapışkanlı kâğıtlara notlar yazın.
- Belirli terimleri yedeklemek için genel terimleri kullanın. Örneğin, telefonunuzun kişi listesinde bir ada başlık veya kategori ekleyin: “İsmin arkasına kişinin mesleğini yazmak olabilir”. Kişinin ismini unutursanız, onu geri hatırlamanın başka bir yolunu garantilemiş olursunuz.
Strateji 3: Görsel Hatırlatıcılar Kullanın
- Telefonunuzla bir fotoğraf çekin. Alışveriş listesi, yapılacak bir şeyin notu gibi. Daha sonra silin.
- Yapmanız gereken görevleri size hatırlatacak nesneler belirleyin. Klasik bir örnek: Kapıyı çamaşır sepetinizle kapatın.
Çeşitli ilaçlar alıyorsanız, haftanın her günü için bölmeleri olan bir ilaç kutusu önemlidir. Bu iki sorunu çözecektir: Haplarınızı almayı hatırlamak ve daha sonra kendinize “Haplarımı aldım mı?” diye sorduğunuzda – aslında haplarınızı aldığınızı göstermek.
- Dünyanızı renklendirin. Dikkatinizi özel bir göreve veya öğeye çekmek için renkli kalemler, işaretleyiciler ve klasörler kullanın.
Strateji 4: Alışkanlıkları, Rutinleri Ve İpuçlarını Ayarlayın
Alışkanlık, beyninizde kök salacak kadar çok tekrar ettiğiniz bir eylemdir. Bir rutin, bir dizi alışkanlıktır. Bir şeyi çaba harcamadan hatırlamak istiyorsanız, onu alışkanlık haline getirin. Örneğin:
- Her seferinde temel öğeleri aynı yere koyun. Anahtarlarınız, özel bir kancada veya çantanızın fermuarlı bölmesinde olabilir. Telefonunuz, gözlükleriniz ve diğer temel ihtiyaçlarınız için bunun gibi özel yerler belirlenebilir. Bir eşyayı bilmediğiniz bir yere koymanız gerekiyorsa, ne yaptığınız hakkında yüksek sesle konuşun, diyor hafıza uzmanı Cho: “Şu anda telefonumu mutfak masasının üzerine koyuyorum.”
- Sağlık rutinleri oluşturun. Örneğin; bir gece önceden yürüyüş kıyafetleri hazırlayın. Uyan, spor kıyafetlerini giy, kahvaltı yap, yürüyüşe çık.
- Bir göreve bir zaman bağlayın. Örneğin bir yazma alışkanlığı kazanmak istiyorsanız, örneğin Pazartesi-Cuma saat 8’de bir tarih ve saat ayırın.
Bir rutin sizin için doğal hale geldiğinde, hatırlatıcılara gerek yoktur. Ancak, bir rutini değiştirmeniz gerekirse, bir hatırlatma işareti koymanız gerekebilir.
Strateji 5: Kendinize Hatırlatmak İçin Zihninizi Kullanın
Araba sürerken, hemen bir şeyler yazamayabileceğiniz zamanlar vardır. Bu zamanlarda, hatırlamak tek seçeneğinizdir. Ancak bu eğlenceli ipuçları, öğenizi listenize ekleyene kadar aklınızın en üstünde tutabilir.
- Anımsatıcı cihazlar kullanın. Anımsatıcı, hafızanıza yardımcı olacak bir harf deseni gibi bir cihazdır. Markete giderken aniden ihtiyaç duyduğunuz bazı ürünleri hatırlamak için ihtiyaçların baş harflerinden bir kelime oluşturun.
- Kendinizi profesyonel bir atlet gibi hayal edin. Olimpik sporcuların buza çarpmadan önce kayak pistlerinde veya artistik patinaj programlarında nasıl mücadele edeceklerini görselleştirdiklerini fark ettiniz mi? Sen de aynısını yapabilirsin. Belki bir fatura ödemeyi unuttuğunuzu hatırladınız. Kapıdan içeri girdiğiniz, eşyalarınızı attığınız ve ödeme yapmak için bilgisayara yöneldiğiniz bir zihinsel senaryo oluşturun.
- “Kendi kendine eğitim” düzenleyin. “Çantamdan randevu defterimin çıktığını gördüğümde, haftalık taahhütlerimi kontrol etmeyi hatırlayacağım” kendi kendine eğitim örneğidir.
- Kendinizle yüksek sesle konuşun, hatta şarkı söyleyin. Yapılacak görevi yüksek sesle tekrar tekrar tekrarlayın: “Ayşe’yi ara, Ayşe’yi ara.” Uzman Cho, birisiyle tanıştığınızda adını tekrar edin, diyor uzman Cho. Evden çıkmadan önce ocağın kapalı olduğundan emin olmak için, onları kontrol ederken hep aynı şarkıyı söylemek de güzel bir örnektir.
Strateji 6: Hazırlanın
İhtiyacın olduğunda doğru kelimeleri hatırlayamamaktan daha sinir bozucu çok az şey var. Doğru kelimeler veya ifadeler birkaç dakika içinde hatırlanabilir. Ama bu arada karşıdaki kişi sabırla ya da sabırsızca beklerken kendimizi ifade etmekte zorlanabiliyoruz ve hatırlamak güçleşebiliyor. Bunun için birkaç yöntem;
- Randevularınız için ihtiyacınız olan kelimeleri belirleyin. Bunları uzun uzun yazmasanız da küçük notlar şeklinde yanınızda bulundurabilirsiniz
- İlaçlarınız, doktorlarınız ve diğer kritik bilgileri içeren bir belge hazırlayın. Çıktısını alın ve randevularınıza götürün. Hafızaya güvenmeyin!
- Bir profesyonelle görüştüğünüzde aklınıza gelebilecek soruların bir listesini yapın. Bunları telefonunuza veya bir listeye ekleyebilirsiniz
Strateji 7: Kolay Hatırlama İçin Ortamınızı Ayarlayın
- Arkadaşlarınızla ve ailenizle, diğer kişiyi duyma olasılığınızın daha yüksek olduğu sessiz bir yerde buluşun. Dr. Cho’dan bir başka harika ipucu.
- Bir zamanlayıcı kullanın. Bir zamanlayıcı ayarlayın ve zilin sizin için çalmasına izin verin.
Büyük resim: Sağlıklı bir vücutta sağlıklı bir zihin
İyi hafıza ve iyi sağlık yakından ilişkilidir. Düzenli olarak kelime ve sayı bulmacaları yaparak, okuyarak, teknolojiye ayak uydurarak, sosyalleşerek, sağlıklı beslenerek, egzersiz yaparak ve gece 7-8 saat uyuyarak beynimizi ve vücudumuzu harekete geçirebiliriz. Yapışan araştırmalar, 55-68 yaş arası yetişkinlerin düzenli egzersiz yaparak kişisel hafızalarındaki düşüşü önleyebileceğini gösteriyor.
Hatırlamanızı geliştirmek istiyorsanız, çok sayıda çalışmanın daha iyi hafıza ve dikkat ile bağlantılı olduğu farkındalık meditasyonunu da deneyebilirsiniz. Son araştırmalar ayrıca kısa farkındalık meditasyonunun stresi azaltmasının yanında görsel hafızanızı iyileştirebileceğini gösteriyor.
Bir amaç duygusuna sahip olmak da daha iyi hafıza ile bağlantılıdır. Hafıza uzmanı Angelina Sutin’e göre, bir amaç duygusu ile hafızanız yaşlandıkça gelişebilir. Başkalarıyla bağlantı kurmak, uzun vadeli hedefler peşinde koşmak, anlamlı günlük aktiviteler üzerinde düşünmek ve merakınızı takip etmek, amaç bulmanın ve hafızayı geliştirmenin bu dört yolu, diyor Sutin.
Amacınızın (sizin için heyecan verici ve motive edici hedeflerin) peşinden giderek, çevrenizdeki dünyayı iyileştirmenin yanı sıra hafızanızı da geliştirebileceğinizi fark etmek cesaret vericidir.
Keyifli ve enerji dolu bir gün dilerim.
Dr. Yasemin GEÇERLER
