Kalp kanı damarlar vasıtasıyla beden boyunca pompalar. Tansiyon ise kanın pompalanması sırasında damar duvarlarına uygulanan gücün adıdır. Hipertansiyon yani yüksek tansiyon, kanın pompalanmasının damarlara normalden daha fazla güç uyguladığı anlamına gelir.

Damarlara uygulanan bu ek stres, yağlı plakların birikimi sebebiyle damarların tıkanmasını hızlandırabilir (atheroskleroz). Atheroskleroz kalp krizi ve felç gibi pek çok hastalığa katkıda bulunabilir. Diğer risk faktörleri arasında sigara ve yüksek kolesterol bulunuyor.

Hipertansiyon dolaşım sisteminin yaygın bir rahatsızlığı ve her yedi kişiden birini etkiliyor, yaşla birlikte daha yaygın hale geliyor. Yaşlı insanlar damarlarının daha az elastik hale gelmesinden dolayı tansiyon düzenlerinde daha fazla değişim fark edebilirler.

Hipertansiyon genelde bir belirti vermez. Yani pek çok insan ona sahip olduğunun farkında bile değil. Uzmanlar herkesin düzenli olarak tansiyonunun ölçülmesini öneriyorlar (tercihen senede bir).

Tansiyon Nasıl Kontrol Edilir?

Kalp kasıldığı zaman, sol ventrikülde bulunan kan aortanın dışına ve damarlara itilir. Sonrasında kan kas duvarlarına sahip küçük damarlara girer. Damarların kas duvarlarının tonusu, onların ne kadar rahat veya sıkılmış olduklarını belirler. Daraldıkları zaman, akışa direnirler.

Azalan akış beyinde, böbreklerde ve diğer yerlerde tespit edilebilir. Böylece sinir refleksleri uyarılırlar ve hormonlar üretilirler. Kalp daha güçlü atmak zorunda kalır çünkü tansiyon yüksek düzeyde olur ve damarlardaki akışa direncin aşılması gerekir. İyi bir akış sağlanması (yüksek tansiyonda) beyin ve böbrek problemlerini hafifletir.

Bu ayarlamalar kendiliğinden olurlar. Ancak bazı insanlarda ayarlama sabit olur ve yüksek tansiyon devamlı olur. Bu insanlar hipertansiyon geliştirmişlerdir.

Tansiyon Nasıl Ölçülür?

Hipertansiyon hafif, orta ve ağır olabilir. Kendinizi zorlarken, örneğin fiziksel egzersiz sırasında tansiyon doğal olarak yüksektir. Ancak dinlenme halinde yüksek olması bir endişedir. Bu durum kalbin fazla çalıştığı anlamına gelir ve damar duvarlarına da fazla yük biner.

Tansiyon ölçümünde iki temel ölçüm baz alınır:

  • Sistolik (büyük tansiyon): kalp pompa yaparken ölçülen en yüksek basınç. Normal sistolik basınç genelde 110-130 mmHg olur.
  • Diastolik (küçük tansiyon): kalp rahatlayıp kanla dolarken ölçülen basınç. Normal miktarı 70-80 mmHG’dir.

Tansiyon aleti kullanılarak tansiyon şu şekilde ölçülür:

  • Şişen ksımı üst kola takılır. Görevli şişen bölümü hava ile doldurur ve koldaki ana arterin kan akışı bozulur.
  • Sonrasında hava yavaşça verilir ve damardaki sistolik basınç eşitlenene kadar yapılır. Bu durum kanın damarda tekrar aktığı anlamına gelir. Bunun sonucunda bir atım sesi duyulur.
  • Ardından koldaki ana damardaki basınç en düşük basınca eşit olur ve bu da diastolik basınçtır. Artık atım sesi duyulmaz.
  • Bir kaç defa ölçüm almak gerekebilir çünkü pek çok insan tansiyon ölçümü sırasında gerilir ve bu da ölçümü değiştirebilir.
  • Elektronik aletlerin doğruluğundan dolayı artık daha yaygın şekilde kullanılıyorlar.

Hipertansiyon Sahibi Pek Çok İnsan Normal Hisseder

Hipertansiyon normalde bir belirti üretmez çünkü bedendeki organlar yüksek tansiyona uzun süre direnebilirler. Bu nedenle düzenli sağlık kontrolü olmanız önemli ve yaşlandıkça tansiyonun yükselmediğinden emin olmak gerek.

Yüksek tansiyon uzun zaman içerisinde şunlar dahil olmak üzere pek çok hastalığa sebep olabilir:

  • kalp krizi
  • kalp iflası
  • böbrek hastalıkları
  • felç

Sağlıksız Yaşam Tarzı Hipertansiyona Sebep Olabilir

Yüksek tansiyona sebep olabilen bazı faktörler şöyle:

  • kalıtımsal faktörler
  • obezite
  • sporsuzluk
  • tuzlu beslenme
  • fazla alkol tüketimi
  • böbrek hastalıkları

Yüksek tansiyonun damarlar üzerindeki etkisi şunlar nedeniyle daha fazla olur:

  • sigara tüketimi
  • beslenmede doymuş yağların fazla olması
  • yüksek kolesterol
  • diyabet

Bazı stres türlerine verilen tepkiler de hem tansiyonu etkileyebilir hem de damarlarda değişime sebep olabilir ancak bu bilimsel olarak tam kesin değil.

Bazı İlaçlar Hipertansiyona Sebep Olabilirler

Bazı ilaçlar hipertansiyon yapabilir veya kontrolünü zorlaştırabilirler. Alternatifler için doktor veya eczacınıza danışın. Bunlar arasında şunlar var:

  • kombine doğum kontrol hapı
  • non-steroid anti-inflamatuvarlar
  • bazı burun damlaları ve spreyleri
  • bazı öksürük ilaçları, göz damlaları ve iştah bastırıcılar

Tansiyon ve Yaşlanma

Yıllar geçtikçe damarlar daha az elastik hale gelirler. Bu değişim kişinin tansiyon düzenini etkileyebilir ve büyük tansiyonu yükseltirken, küçük tansiyonu düşürebilir. Büyük tansiyonun yükselmesi önemli çünkü damar sertleşmesini hızlandırabilir. Buna izole sistolik hipertansiyon denilir. Değişimler yaşa bağlı olsalar da, normal bir durum değildir ve büyük tansiyonun kontrolü için ilaç gerektirir.

Sağlıklı Seçimler Yapmak

Beş insandan iki tanesi yaşam tarzı değişimleri ile tansiyonunu düşürebiliyor. Örneğin az yağlı beslenme ve sigarayı bırakmak hipertansiyonun damarlara olan etkisini azaltıyor. Bazı yaşam tarzı tercihleri şöyle:

  • Kiloyu sağlıklı bir aralıkta tutmak.
  • Bol lifli, az yağlı ve az tuzlu beslenme.
  • Sigarayı bırakma.
  • Alkol tüketimini sınırlama.
  • Düzenli spor.

Yeni bir spor programına başlamadan önce doktorunuza danışmayı unutmayın.

Anti Hipertansiyon İlaçları

Çoğu vakada ilaç almak da gerekli olabiliyor. Genelde tansiyon ilaçları düşük dozda verilirler. Doz gerekliyse zaman içerisinde arttırılır. İyi bir tansiyon kontrolü için ikinci ve hatta üçüncü ilaç da verilebilir. Pek çok insan yan etki yaşamaz.

Tansiyon için ilaç tedavisi doktor tarafından gözlenmeli. İlaçların dozunu asla kendiniz değiştirmemeli, doktora danışmadan almayı bırakmamalısınız. İlaçlar rahatsızlığı tedavi etmezler ve insanların büyük kısmı bunları yaşamlarının geri kalanı boyunca almak zorunda kalırlar.