Histamin intoleransı ve mast hücre aktivasyon sendromu (MCAS) birbirine bağlı iki durumdur. Bunların belirtileri, diğer sağlık sorunlarındaki belirtilerle benzerlik gösterdiği için bazen kişinin sorununu anlamak kolay olmayabiliyor.
Mast hücre aktivasyon sendromu nedir?
Mast hücreleri, bağışıklık sisteminizin önemli bir parçası olan bir beyaz kan hücresi türüdür. Bunlar, enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olur ve alerjik reaksiyonlarda rol oynarlar. Bir alerjenle temas ettiğiniz zaman mast hücreleri, aracılar olarak bilinen kimyasalları serbest bırakır. Histaminler, alerjenlere karşı inflamatuar bağışıklık tepkisi sırasında mast hücreleriniz tarafından salınan bir aracı tipidir.
Sağlıklı bireyde bu aracılar vücudu korumaya ve iyileştirmeye yardımcı olur. Mast hücre aktivasyon sendromunda ise histaminler aşırı yoğun bir şekilde faaldir. Histaminlerin aşırı miktarda salınması gıdalar, stres, travma, ilaçlar ve hatta egzersizle tetiklenebilir.
Histamin intoleransı nedir?
Histamin salgılayan mast hücreleri sağlıklı ve dengeli bir bağışıklık sisteminin parçasıdır. Pek çok gıdada doğal olarak histamin bulunur ve bunlar vücutta histamin salınımını tetikler.
Bununla birlikte histamini parçalayan enzimlerde bir işlev bozukluğu veya eksikliği olduğunda sorunlar ortaya çıkar. Histamini parçalayan enzimlere histamin N-metiltransferaz (HNMT) ve diamin oksidaz (DAO) adı verilir. Aşırı histamin salınımından etkili bir şekilde kurtulmanızı sağlayacak enzimler olmadığında histaminle dolup taşabilirsiniz. Buna histamin intoleransı adı verilir.
Histamin intoleransı temel olarak alerjen olmadan gerçekleşen bir alerjik reaksiyon olduğu için (yalancı alerji de denir) belirtiler, alerjik reaksiyona (döküntü, burun akıntısı veya nefes almada zorluk gibi) benzer olabilir. Ancak histamin intoleransı olan hastalarda sıklıkla bilimsel literatürde belgelenmiş başka belirtiler görülür:
- Beyin sisi
- Sindirim sorunlar
- Egzama ve sedef hastalığı gibi cilt sorunları
- Hormon dengesizlikleri
- Kardiyovasküler problemler
- Migren
- Mide bulantısı ve kusma
Histamin intoleransında mast hücreleri bulunduğu için bu sorun genelde mast hücre aktivasyonu ile karıştırılır. Ancak MCAS’ta mast hücrelerinin histamine ek olarak birden fazla aracı salgılaması söz konusudur. Histamin intoleransında ise mast hücreleri yalnızca histamin salgılar, başka hiçbir şey salgılamaz.
Sonuç olarak, histamin intoleransı MCAS’ın bir göstergesi olabilir. Ancak histamin intoleransınızın olması mutlaka MCAS’ınız olduğu anlamına gelmez. Kapsamlı bir sağlık geçmişi ve laboratuvar testleriyle birlikte histamin intoleransını tespit etmek mümkün olabilir.
Tedavide hangi yollar izlenebilir?
Fonksiyonel tıpta MCAS ve/veya histamin intoleransına neden olabilecek şeyleri ortaya çıkarmak için sağlık bir bütün olarak ele alınır. Bunun için aşağıdaki konulara dikkat etmek gerekir:
Sorunun kökenine inin
MCAS ve histamin intoleransı, sızıntılı bağırsak sendromu, ince bağırsakta aşırı bakteri üremesi (SIBO), gluten intoleransı, D vitamini gibi besin eksiklikleri, ilaçlar (NSAID’ler ve ağrı kesici ilaçlar dahil), metilasyon gen varyantları, küfe maruz kalma/toksisite ve kronik stres gibi pek çok faktörle ilişkilidir. Histamin intoleransı ve MCAS ile mücadele eden çoğu insan için genelde bu faktörlerden birden fazlası bir aradadır. Bu nedenle bu faktörlerin hepsini teker teker ele almak için plan oluşturun.
Yediklerinize dikkat edin
MCAS ve/veya histamin intoleransınız varsa yüksek histamin miktarını ve histamin salgılatan gıdaların tüketimini azaltmanız iyi olacaktır. İyileşme yolculuğunuzda yaşadığınız sorunları bu sayede azaltabilirsiniz. MCAS ve/veya histamin intoleransında uzak durulması gereken yiyecek ve içecekler şu şekildedir:
- Alkol
- Kemik suyu
- Konserveler
- Peynir
- Çikolata
- Patlıcan
- Fermente gıdalar (kefir, kimchi, yoğurt, lahana turşusu gibi)
- Baklagiller (soya, nohut, yer fıstığı)
- Mantarlar
- Kuru yemişler
- İşlenmiş gıdalar
- Kabuklu deniz ürünleri
- Füme et ürünleri
- Ispanak
- Sirke
Ayrıca bazı gıdalar histamin salınımını tetikleyebilir ve histamin intoleransı olan kişiler için sorun yaratabilir:
- Avokado
- Muz
- Turunçgiller
- Kivi
- Papaya
- Ananas
- Erik
- Domates
Bazı gıdalar histmaini kontrol eden DAO’yu engelleyebilir:
- Alkol
- Enerji içecekleri
- Çaylar (siyah, yeşil, yerba)
Araştırmalara göre az miktarda histamin içeren gıdalardan oluşan bir beslenme düzeni ile histamin intoleransı belirtileri hafifletilebilmektedir. Bu gıdalar arasında şunlar bulunmaktadır:
- Hindistancevizi sütü
- Yumurta sarısı
- Taze organik et
- Taze sebzeler (patlıcan, domates ve ıspanak hariç)
- Taze yakalanmış balık
- Glutensiz tahıllar (pirinç, mısır)
- Bitkisel çaylar
- Narenciye dışındaki taze meyveler (yukarıda belirtilenler hariç)
- Pirinç sütü
Burada amaç yiyecekleri tamamen ya da sonsuza kadar bırakmak değildir. Amaç ilk etapta histamin intoleransını tetikleyen şeyin altında yatan faktörlerle başa çıkmaktır. Zamanla vücudun işlevi geri kazanıldıkça geçici olarak uzak durulan yiyecek ve içecekler tekrar tüketilmeye başlanır.
Sonuçta her insanın biyokimyası benzersiz olduğu için bir kişide işe yarayan şey diğerinde işe yaramayabilir. Bu nedenle beslenme düzeni konusunda nasıl ilerleyeceğinizi en iyi şekilde öğrenmek için doktorunuzla birlikte çalışmalısınız.
Bağırsak sağlığını destekleyin ve bağışıklık sistemini dengeleyin
Araştırmalar, histamin intoleransının DAO eksikliğinden de kaynaklanabileceğini ve histaminin sızdıran bağırsak sendromu, disbiyoz veya SIBO gibi problemler nedeniyle sindirim sisteminde düzgün bir şekilde emilmemesine neden olabileceğini göstermiştir.
Bu nedenle altta yatan bağırsak mikrobiyomu sorununu ele almak önemli olabilir. Bazı araştırmalar bu konuda probiyotiklerin faydalı olabileceğini göstermektedir. Bifidobacterium ve Lactobacillus rhamnosus suşları histamin reseptörlerini baskılayabilmektedir.
Bağırsak sağlığını iyileştirirken DAO’nun yanı sıra kersetin ve C vitamini gibi besinleri takviye olarak almak, bağışıklık sisteminin aşırı histaminlerle başa çıkma becerisini desteklemeye yardımcı olabilir.
MCAS/histamin intoleransı tedavisine yönelik fonksiyonel tıp yaklaşımları, tedaviye yönelik daha geleneksel biyomedikal yaklaşımlardan farklı mı?
Genel olarak bakıldığında fonksiyonel tıp ve geleneksel tedavi yaklaşımları birbirine benzer: Tetikleyici besinleri ve stresi azaltın. Ancak geleneksel tıpta belirtileri hafifletmek için antihistaminikler gibi ilaçlar kullanılırken fonksiyonel tıp, sorunu tetikleyen altta yatan sorunları ele almayı amaçlar.
Bunu da genelde bağırsak sağlığı üzerinde çalışarak, küf toksinlerinden (mikotoksinler) arınarak ve MCAS ve histamin intoleransında rol oynayan genetik varyantları destekleyerek yapar. Fonksiyonel tıp bu sayede mümkünse aşırı ya da kronik antihistaminik kullanımından kaçınmayı hedefler. Bunların kullanılması bazen şart olmakla birlikte fonksiyonel tıpta başka seçenekler varsa günlük kullanımda sadece bunlara güvenmek tercih edilmez.
Kaynak: https://goop.com/wellness/health/histamine-intolerance-mast-cell-activation-syndrome/
