Küresel olarak kalp hastalıkları birincil ölüm sebebidir. Her sene 17.9 milyon ölümden sorumludurlar.

ABD’deki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin verilerine göre her 36 saniyede bir insan kardiyovasküler hastalıklardan ölüyor. Kalp hastalıkları ABD’de her 4 ölümden 1 tanesinin sorumlusu.

Bu yazımızda bu hastalıklara dair bazı yanlış bilinenlere göz atacağız.

Genç İnsanların Kalp Hastalıklarına Dair Endişelenmeleri Gerekmez

Kalp hastalıklarının 65 yaş üzeri insanları etkileme ihtimali daha fazla ancak tüm kalp ataklarının %4-10’u 45 yaşından genç insanlarda ortaya çıkıyor ve çoğunlukla erkeklerde oluyor. Buna ek olarak çocukken, ergenken ve yetişkinken nasıl yaşadığımıza göre yaşlandıkça kalp sağlığının temelleri belirleniyor.

Örneğin trans ve doymuş yağlar bakımından zengin bir beslenme veya tütün tüketimi yaşlandıkça kalp hastalıkları riskini yavaşça arttırıyor. Yaşam tarzı değişimlerine bugün başlamak hayatın ilerleyen dönemlerinde daha sağlıklı bir kalp temeli elde etmeyi sağlıyor.

ABD’de kalp hastalıkları kaynaklı ölümler 1970’lerden beri yavaşça azaldılar ama bu azalma süreci yavaşlama eğiliminde. Hatta bazı bölgelerinde arttığı bile görülüyor.

ABD’de bu konuda yapılan araştırmalarda farklı yaş gruplarından insanların kalp hastalığı kaynaklı ölümleri inceclenmiş ve eyaletlerin %50’sinden fazlasında 35-64 yaş arası bireylerin kalp hastalığından ölümleri 2010-2015 arasında artmış.

Kalp Hastalığı Olanlar Spor Yapmamalı

Bu bir efsanedir. Egzersiz kalp kaslarının güçlenmesine ve bedendeki kan akışının iyileşmesine yardımcı olur.

Avrupa Kardiyoloji Topluluğu 2020 yılında yayınladığı bir rehberde, kalp damar hastalarının egzersiz düzenlerinden bahsetti. Profesör Sanjay Sharma da bu rehberi yaratanlar arasında yer alıyor ve şunları söylüyor: “Egzersizin bir kalp krizine sebep olma ihtimali çok düşüktür. Ancak tamamen hareketsiz olan ve ileri düzeyde bir kalp hastalığına sahip olanlar başlamadan önce doktorlarına danışmalılar.”

Kolesterol Düşürücü İlaçlar Alıyorum, Her Şeyi Yiyebilirim

Statinler gibi bazı ilaçlar kandaki kolesterol miktarını azaltırlar. Ancak bu statin alan insanların doymuş yağları bol bol tüketebilecekleri anlamına gelmez.

Kolesterolü ya yediğimiz gıdalardan alırız ya da karaciğerde üretiriz. Statinler karaciğerdeki kolesterol üretiminden sorumlu enzimleri engellerler ve böylece genel kan kolesterolü düşer. Ancak bu sindirilen kolesterolün hala kana karıştığı anlamına gelir.

Kısacası statin kötü bir beslenmenin yan etkilerini aşmaya yardımcı olabilir ancak kötü beslenme obezite, yüksek tansiyon ve diyabet gibi kalp hastalıklarına dair diğer bağımsız riskleri arttırır.

Ailemde Kalp Hastalığı Var, Bu Yüzden Yapabileceğim Hiç Bir Şey Yok

Eğer yakın aile bireyleriniz kalp hastalıkları geçirdilerse, bu riskinizin fazla olduğu anlamına gelir. Ancak bu kesin değildir ve genetik eğilimi olan bireylerde bile riski azaltmanın yolları vardır.

Bunlar arasında sağlıklı beslenme, sigarayı bırakma, tansiyona dikkat etme ve düzenli egzersiz bulunuyor.

Kalp hastalığı ailenizde geçişli bir hastalıksa bu genetik eğilim anlamına gelmeyebilir. Aileler genelde beslenme ve spor alışkanlığı gibi yaşam tarzı faktörlerini paylaşırlar ve ikisi de kalp hastalıkları riskini etkiler.

Vitaminler Kalp Hastalıklarına Engel Olabilirler

Önerilen dozlarda alınan çoğu vitaminin kalp sağlığına kötü etki etme ihtimali düşüktür ancak vitamin takviyesi almanın kalp hastalığı riskini azalttığına dair bir kanıt yok. Ayrıca sağlıklı beslenme ve düzenli sporun yerine de geçmez.

Örneğin multivitaminler ve mineral takviyeleri ile kardiyovasküler sonuçlara dair yapılan sistematik değerlendirme ve meta analizler mevcutlar ve bunlarda koroner kalp hastalıkları ve inme gibi türlere de bakılıyor.

2018’de 18 çalışmaya dair yayınlanan bir analizde toplamda 2.019.862 katılımcı değerlendirilmiş.

Çalışmanın yazarları multivitamin ve mineral takviyelerinin genel toplumda kalp damar hastalığı sonuçlarını etkilemediğini bulmuşlar.

İngiliz Kalp Derneği’ne göre beslenme konusunda herhangi bir kısayol yok. Takviyeler sağlıklı gıdaların yerine geçmiyorlar. Doktorunuz başka sebeplerden vitamin veya mineral takviyesi vermiş olabilir ancak bunları kalp damar hastalıklarına engel olmak için kullanımı önerilmiyorlar.

Yıllarca Sigara İçtim, Şimdi Bırakmanın Anlamı Yok

Bu bir efsanedir. Sigara kalp hastalıklarının temel sebeplerindendir. Ne kadar erken bırakırsanız, faydası o kadar erken başlar. ABD’deki Ulusal Yaşlanma Enstitüsü şöyle açıklıyor:

“Kaç yaşında olduğunuz veya ne zamandır içtiğiniz önemli değil. Herhangi bir anda bırakmak sağlığınıza fayda sağlar. Bıraktığınızda muhtemelen hayatınıza yıllar ekler, daha kolay nefes alır, daha fazla enerjiye sahip olur ve para tasarrufu edersiniz.”

Ayrıca kalp krizi ve inme riski azalır, dolaşım iyileşir.

Kalp Hastalıkları Esasen Erkekleri Etkiler

Bu bir efsanedir çünkü kalp hastalıkları hem erkek hem de kadınlarda lider ölüm sebebi olmaya devam ediyorlar. 2017 yılında ABD’de erkeklerin %24.2’si, kadınların ise %21.8’i kalp hastalıklarından ölmüşler.

Ancak benzer risk faktörlerine sahip olan inmede erkek kadın benzerliği daha fazla. Erkeklerin %28.7’si, kadınların ise %28’i kalp krizi veya inme sebebiyle vefat etmiş.

Sadece erkeklerin kalp hastası olduklarına dair bir yanlış bilgi var. Erkeklerin kalp damar hastalıklarını kadınlara göre daha erken yaşlarda geliştirdikleri ve koroner kalp hastalıkları risklerinin daha fazla olduğu bir gerçek. Ancak kadınlarda da inme riski yüksek.

Bir araştırmada şu veri var: “Kadınlarda kalp damar hastalıklarının ortaya çıkma oranları erkeklerden daha düşük olsa da, kadınlarda ölüm oranları ve krizlerden sonra kötüleşen durumlar daha yaygınlar.”

Kalp Durması ve Kalp Krizi Aynı Şeydir

Kalp krizi ve kalp durması aynı değildir. Kalp krizi bri dolaşım problemidir. Koroner damar, yani kalp kaslarına oksijenli kan taşıyan damar tıkandığında ortaya çıkar.

Kalp durması yani kardiyak arrest ise elektriksel bir sorundur. Kalp bedene kanı verimli şekilde pompalamayı bırakır. Kalp durması genelde kalp krizinden kaynaklanır.

Kalp krizi sırasında bireyin bilinci genelde kaybolmaz. Kalp durmasında ise neredeyse daima bilinç kaybolur. İkisi de tıbbi bir aciliyettir.

Kalp Krizi Sırasında Öksürmek Hayatınızı Kurtarabilir

Bazı kaynaklara göre kalp krizi sırasında şiddetli şekilde öksürmek hayatınızı kurtarabilir.

Bu 40 yıl önce yayınlanan bir araştırmanın internette bozulmasından kaynaklıdır. Bu araştırmada hastanede arteriografi sırasında kardiyak arrest geçiren hastalarda 1-3 saniyede bir öksürenlerin 39 saniye daha fazla bilinçli kaldıkları belirtiliyor.

Bu tekniğin genel olarak kalp krizlerinde işe yaradığına dair bir kanıt yok.

Bu nedenle birisi veya kendiniz kalp krizi geçirdiğinizde bir an önce acil servise ulaşmak gerekli.

Kalp Hastalığı Olanlar Yağ Tüketmeyi Tamamen Bırakmalılar

Kalp damar hastalıklarına sahip olanlar kesinlikle tereyağı, bisküvi, pastırma, sosis gibi gıdalarda bulunan doymuş yağların ve ayrıca hidrojene ve trans yağların tüketimini azaltmalılar.

Ancak doymamış yağlar faydalı olabilirler. Örneğin çoklu doymamış yağ asidi olan omega-3’ün kalp sağlığını koruyabildiğinden bahsediliyor.

Amerikan Kalp Derneği tüm yetişkinlerin yağlı balıklar başta olmak üzere balıkları haftada en az 2 defa tüketmelerini öneriyor. Balık iyi bir protein kaynağıdır ve doymuş yağ oranı düşüktür. Balık ve özellikle de uskumru, alabalık, ringa, sardalya, ton balığı ve somon gibi yağlı türler iki tür omega-3 yağ asidi sağlarlar ve bunlar kalp damar sağlığını korurlar.

Ayrıca bitkisel kaynaklı omega-3 yağlarını da tüketmek gerekiyor. Bunlar tofuda, soya fasulyesinde, cevizde, keten tohumunda ve onun yağı olan kanola yağında bol bulunurlar.

Sonuç Olarak

Kalp hastalıkları yaygınlar ancak kaçınılmaz değiller. Hepimizin kalp damar hastalıkları riskini azaltmak için uygulayabileceği yaşam tarzı değişimleri var ve bunlar her yaşta uygulanabiliyorlar.