Tüm canlıların yapısına katılan, enerji veren karbon, hidrojen ve oksijen elementlerinden oluşan organik bileşenlerin genel ismi karbonhidrattır. Karbonhidratlar bütün canlı hücrelerde bulunur ve doğada genelde büyük elementler halindedir. İşte bu büyük molekülerin vücut hücrelerine iletilebilmesi için canlılar tarafından çiğnenmesi, sindirilmesi ve molekül büyüklüğü kadar küçülmesi gerekir.

Vücut direnci, canlı büyümesi, gelişmesi için gerekli olan karbonhidratlar, protein ve yağ gibi temel beslenme kaynaklarındandır. Sağlıklı ve temiz beslenmenin temel kuralı kişinin bir öğününün % 80’inin protein, % 10’unun yağ ve diğer % 10’unun da karbonhidrat içerikli olması gerekir. Pek çok kişi vücudunun temel enerji kaynağının karbonhidrat olduğunu düşünmektedir. Ancak bu tam olarak gerçek değil, zira vücudun temel enerji kaynağı yağlardır. Gereğinden fazla karbonhidrat tüketmek faydalı değil, aksine zararlıdır.

Karbonhidratları fazla tüketmenin zararları

  • Kişi özellikle şeker ve nişasta içeren işlenmiş karbonhidrat tükettiğinde vücut insülin hormonunu normalden fazla salgılar. Asıl görevi gerekli olduğu kadar yağın vücutta depolanması olan insülin fazla salgılandığında da vücutta fazladan yağ depolanır. Beslenmemizde fazladan karbonhidrat tüketmemiz de vücutta çok fazla yağ depolanması ve dolayısıyla da şişmanlık, hatta obeziteye yol açmakta.
  • Vücutta fazla insülin salgılanması, vücut için gerekli olan diğer hormonların salgısını da azaltmakta ve dolayısıyla kişinin sağlık sistemi bozulmakta. Vücutta fazla insülin salgılanması büyüme, gelişme, gençlik, leptin (beyne doyma sinyalini gönderen hormon),  açlık, testosteron hormonlarının salınımı azalır. İşte obeziteye giden yol da beynin vücuda doyma hormonu salgılamamasından kaynaklanır.
  • İnsanların kan şekerleri düştüğünde hemen bir şeyler yeme isteği dolayısıyla gereğinden fazla beslenme sorunları yaşanıyor. Oysaki bu kan şekerini ani düşürüp yükseltmek yerine bunu stabil tutabilmekte fayda var. Bunun için de kan şekerini anında yükselten karbonhidratları ölçülü tüketmek şart.
  • Büyüme, genç kalma hormonu, vücudun kendini yenilemesine, kasların gücünü sabit tutmasına yaramaktadır. Bunun için de fazla karbonhidrat ağırlıklı beslenmeden uzak durmak gerekir.
  • Aşırı karbonhidrat tüketmenin bir diğer etkisi de kortizon hormonu salgısının artmasıdır. Vücutta fazla kortizon salgılanması stres ve kaotik bir zihinsel sürece yol açmakta. Bunun bir sonucu olarak da vücut yağ yakmayı tamamen kesip, kendini korumaya almakta, yağ depolanması hızlanmaktadır.
  • Özellikle hazır gıdalarda aşırı şeker, aşırı karbonhidrat bulunması, hazır gıdalar ağırlıklı beslenenlerin sağlığını bozmakta. Zira bir gıda firması yeni bir şekerli ürün piyasaya çıkarmakta, bunun rakip firması da bunun daha fazla şeker içerenini çıkarıyor ki tercih edilme oranı yükselsin. Bu sayede ölçüsüz, orantısız, sınırsız şeker tüketimi ortaya çıkıyor. Çünkü şeker, vücuda alındıkça daha fazla şeker ihtiyacı hissedilir.

İyi karbonhidratlar nelerdir?

İyi karbonhidratlar beslenme uzmanlarının da sıkça önerdiği sebzelerin, kuruyemişlerin ve bazı meyvelerin içinde bulunan karbonhidratlardır. 250 gram ekmek yaklaşık 500-600 kalori iken, 250 gram ıspanak ise 7-8 kaloridir. Bunun için 100 gram ekmek tüketmek yerine 250 gram ıspanak tüketmek çok daha besleyici ve faydalı bir seçim olacaktır. Ispanak ekmeğin yaklaşık olarak 10 katı oranında daha fazla vitamin, protein, lif, mineral, demir içermektedir. Zira ıspanak, karbonhidrat içeriğinin yanında lif de içerdiğinden kan şekeri yükselten bir özellik göstermez.

Kötü karbonhidratlar nelerdir?

Karbonhidratlar, her bireyin beslenmesinde mutlaka olması gereken, ancak ölçülü miktarda tüketilmesi gereken besin kaynaklarıdır. Özellikle de kötü karbonhidratları yaşamdan uzak tutmaya özen göstermekte fayda vardır. Bu kötü karbonhidratlar; şeker içeren, ağızda çok fazla tat bırakan karbonhidratlardır. Ancak son yapılan araştırmaların sonuçları tam tahıllı ekmeklerin, kişinin kan şekerini yükseltme hızının sofrada kullandığımız beyaz şekerden daha fazla olduğunu göstermekte. Elbette hemen hepsi değil, pek çok tam tahıllı ekmekteki karbonhidrat, şeker oranı yüksektir. Sürekli daha fazla yeme isteği hissettiren, bağımlılık yaratan karbonhidrat insülin ve dolayısıyla kan şekeri dengesini bozar.

Örnek bir iyi beslenme kahvaltısı

Geceden ılık suda bekletilen bir yemek kaşığı kuru badem sabah ince ince kıyılır, 100 gram ıspanak kendi suyunda hafif pişirilir. Tavada çok az bir tereyağı ile ıspanak ve badem sotelenir, haşlanmış yumurtanın yanında yenir.