Annals of Neurology yayınının online sürümünde yayınlanan bir konsept çalışmasının sunduğu kanıtlar, devam eden kök hücre tartışmalarına eklenerek ilgi çekici sonuçlar ortaya koyuyorlar.
Johns Hopkins araştırmacıları, 15 viral yoldan uzuv felcine uğratılmış olan fareden 11 tanesinin fare embriyonik kök hücrelerinin omuriliğe enjekte edilmeleri ile tedavilerinin ardından tekrar yürüyebildiklerini gösterdiler.
Fare embriyosu kök hücrelerinin iskelet kaslarına kadar giden fonksiyonel motor nöron devrelerini oluşturmaları ile birlikte yetişkin felçli farelerde yürüme yeteneğinin bir kısmı geri dönmüş. Bu da hasarlı sinir sisteminin tamirinde motor nöron gelişiminin ilk aşamalarında neler olduğunu görmeyi sağlamış.
Omurilik motor nöron dejenerasyonu kök hücreler tarafından durdurulduğu ve omurilik yaralanması olan hayvanlarda fonksiyonların geri döndükleri, yahut amyotrofik lateral skleroz tiplerinde iyileşmeler olduğu diğer çalışmalarda görülüyor ancak araştırmacılara göre yetişkin memelilerde yeni fonksiyonel nöronların bağlantılar kurmaları ilk defa görülüyor.
Kaliforniya Üniversitesi araştırmacıları, felç kaynağı olan omurilik yaralanmalarına sahip olan hayvanlarda, omurilik sinirlerinin insanlardan alınan embriyonik kök hücreler ile tedavi edildiklerinde yaralanmadan sonra 7 gün içinde tekrar myelin kılıflara kavuştuklarının ve lokomotor fonksiyonların bazılarının geri döndüğünü belirtiyorlar. Ancak yaralanmadan 10 ay sonra bu hücreleri alan hayvanlarda myelin kılıf iyileşmesi ve yürüme kabiliyetinde iyileşme hiç görülmemiş.
Bu çalışmada önceki uğraşları boşa çıkaran akson gelişiminde myelin azalması probleminin üzerinden gelinmesi için yollar araştırılmış ve bunun için kök hücrelerin bazıları dbcAMP ile tedavi edilmişler, hayvanlara ise rolipram verilmiş. Kök hücreler yetişkin farelere NSV enfeksiyonu kaynaklı felcin 28 gün sonrasında verilmişler.
Bir grup hayvana beslenmiş embriyonik hücrelere rehber olması için GDNF de enjekte edilmiş ve böylece fonksiyonel nöron yolları oluşturmaları için desteklenmişler. Cyclosporine de verilmiş ve böylece transfer edilen kök hücrelerin reddedilmeleri engellenmiş.
Sadece dbcAMP, rolipram ve GDNF üçlüsünü alan hayvanlarda 6 ayda kilo alımı gerçekleşmiş ve bu da onların daha hareketli olduklarını, gıdaya ulaşabildiklerini gösteriyor. Ayrıca arka uzuvlarla tutunma gücü de sadece bu grupta artış göstermiş. 15 hayvandan 11 tanesinde ciddi bir iyileşme görülmüş ancak felçten tamamen kurtulma olmamış. Bu hayvanların kas gücü ağırlık taşıyabilecekleri hale gelmiş ancak GDNF ile tedavi edilen arka uzuvlarda sadece tedavi edilen uzuv güç kazanmış.
GDNF’nin embriyonik kök hücre kaynaklı motor aksonlarında sadece rolipram ve dbcAMP ile etkili olduğu görülmüş. Bu sayede kök hücreler ile host arasındaki sinir-kas bağlantıları sağlanarak iyileşme ortaya çıkmış.
Geçmişte kök hücrelerin riskli sinir hücrelerini koruyabildikleri görülmüştü ancak nörodejeneratif hastalıklarda bunu yapacak çok kısıtlı bir zaman olduğundan genelde koruyacak bir şey kalmıyor ve bu nedenle kaybedilen sinir hücrelerinin fonksiyon kaybını onarmak için yerine koyulmaları gerekiyor.
Erken dönem sonuçları hayli cesaret verici ve myelin kılıf hasarına sebep olan hastalıklar ile omurilik yaralanmalarının tedavilerinde umut vaat ediyorlar. Bu yöntem büyük hayvanlarda veya insanlarda test edilmemiş ve benzer bir çevreye konulduklarında insan embriyonik kök hücrelerinin de farelerden gelen hücreler gibi tepki gösterip göstermeyecekleri bilinmiyor.
Sinir dejenerasyonunun domuzlarda bir modelini oluşturmak için çalışmalar devam ediyor.
