Diz yaralanmalarının pek çoğunda olduğu gibi, menisküs yırtılması da ağrı verici ve engelleyici olabilir. Ne yazık ki bu durum hayli yaygın. Hatta diz kıkırdak yaralanmalarında menisküs yırtığı en çok rastlanılan rahatsızlık.

Peki menisküs nedir? Menisküs, diz eklemini dengeleyen ve destek olan bir kıkırdak doku. Kemiklerin aşınmalarına engel olur. Ancak onu yırtmak için dizin güzelce bir bükülmesi bile yeterli olur. Bazı vakalarda parçalanan kıkırdak parçası serbest kalır ve eklemin arasına girer ve bu da kilitlenmeye sebep olur.

Menisküs yırtıkları futbol, voleybol gibi sporları yapanlarda hayli yaygın. Koşarken aniden yön değiştirmek gibi durumlarda ortaya çıkabildiği gibi diğer diz yaralanmalarıyla birlikte de görülebilir. Özellikle menisküsün yaşa bağlı zayıflaması nedeniyle yaşlı sporcularda risk daha yüksektir. Menisküs yırtılması 65 yaş üzeri bireylerin %40’ından fazlasında bulunuyor.

Menisküs Yırtılması Nasıl Hissettirir?

Menisküs yırtılmasının belirtileri şöyle:

  • Dizde ağrı
  • Şişkinlik
  • Yaralanma sırasında patlama hissi
  • Bacağı bükme ve düzleştirmede zorluk
  • Dizin kilitlenme eğilimi

İlk başlarda ağrı çok kötü olmayabilir. Hatta yaralanmaya rağmen hareketlere devam edebilirsiniz. Ancak inflamasyon oluştuğu zaman diz daha fazla ağrır.

Menisküs yırtığının teşhisinde doktor detaylı bir inceleme yapar. Yaralanmanın nasıl olduğuna dair detayları duymak ister. X-ray de kemik kırığı ve diğer problemleri görmek için uygulanabilir. MRI taraması ile diz kıkırdağının daha detaylı bir incelemesi yapılabilir.

Menisküs Yırtığı Nasıl Tedavi Edilir?

Yırtığın tedavisi onun konumu ve boyutuna göre değişebilir. Tedavi sürecini etkileyen diğer faktörler arasında yaş, aktivite düzeyi ve ilgili yaralanmalar bulunur. Menisküsün dış kısımlarına bol bol kan gelir ve yırtık küçükse kendi kendine iyileşebilir. Ancak menisküsün üçte ikilik iç kısmına çok kan akmaz. Bu bölgedeki yırtıklar kendi kendilerine pek iyileşmezler çünkü iyileştirici bileşenleri getiren damarlar yoktur.

Neyse ki tüm menisküs yırtılmaları ameliyat gerektirmiyor. Eğer diziniz kilitlenmiyorsa, düzgün duruyorsa ve belirtiler hafifliyorsa, ameliyatsız tedavi yeterli olabilir. İyileşmeyi hızlandırmak için şunlar yapılabilir:

  • Dizi dinlendirmek: Diz ağrıyorsa yürüme gibi aktiviteleri sınırlandırın.
  • Dize buz tutmak: Ağrı ve şişmeleri azaltır. 2-3 gün boyunca her gün 3-4 saatte bir 15-20 dakika uygulanabilir.
  • Diz kompresi: Elastik bir bandaj ve neopren tip bir şerit kullanarak dizin şişmesini kontrol altına alabilirsiniz.
  • Dizi kaldırmak: Oturur veya yatarken topuğun altına bir yastık koymak.
  • Anti-inflamatuvar ilaçlar: Non steroid anti-inflamatuvar ilaçlar ağrı ve şişkinliklere iyi gelirler. Ancak bu ilaçların kanama ve ülser gibi yan etkileri olabilir. Doktorunuz demediği sürece sadece belli şartlarda kullanılmalılar.
  • Esneme ve güçlenme egzersizleri ile dize binen baskıyı azaltmak: Doktorunuzdan bir fizik terapi önerisi isteyin.
  • Koşma ve zıplama gibi aktivitelerden kaçının.

Bu tedaviler bazen yeterli değiller. Eğer yırtık yeterince büyük, dengesiz ve kilitlenmeye sebep oluyorsa, tamir veya dengesiz kenarların alınması için ameliyat gerekli olabilir. Prosedür genelde hayli basit ve aynı gün eve gidebilirsiniz. Tamir uygulandıysa bir süreliğine koruyucu ekipmanlar kullanılabilirler.

Menisküs yırtılması sonucunda ameliyat olan kişilerin %85 ila %90’ı kısa vadede mükemmel sonuçlar gösteriyorlar. Ancak uzun vadede tedavi edilemez boyutlarda büyük menisküs yırtıkları olanlarda artrit gelişimi riski yüksek.

Dizim Ne Zaman Daha İyi Olacak?

Dizinizin kendini toparlama vakti özellikle yırtığın boyutu gibi bazı faktörlere göre değişir. Ameliyatın etkilerinden tamamen kurtulmanız 4-6 hafta alabilir ancak operasyonun tipi ve diğer faktörler de önemli. Her insanın farklı bir iyileşme hızının olduğu da unutulmamalı. Çoğu vakada ameliyattan sonra fizik terapi komplikasyonları azaltıyor ve iyileşmeyi hızlandırıyor.

Eğer doktorunuz onaylarsa diz ağrınızı arttırmayacak aktivitelerde bulunabilirsiniz. Örneğin koşucular yüzmeyi deneyebilirler.

Ne yaparsanız yapın acele etmeyin. Şunlar olana kadar eski fiziksel aktivite düzeyinize dönmeye çalışmayın:

  • Dizinizi ağrı olmaksızın tamamen büküp düzleştirebilmek
  • Yürürken, koşarken ve zıplarken dizde ağrı olmaması
  • Dizin artık şişik durmaması
  • Yaralı dizin yarasız olan kadar güçlü olması

Eğer iyileşmeden önce dizinizi kullanmaya başlarsanız daha fazla yaralanmaya sebep olabilirsiniz.

Menisküs Yırtılması Nasıl Engellenir?

Menisküs yırtığını önlemek genelde zor çünkü çoğunlukla bir kaza sonucunda oluşuyorlar. Ancak bazı önlemler diz yaralanması riskini azaltabilirler.

  • Düzenli egzersiz ile bacak kaslarını güçlü tutmak.
  • Aktivitelerden önce ısınmak.
  • Çalışmalar sırasında bedene dinlenme izni vermek. Yorgun kaslar yaralanma riskini arttırabilirler.
  • Ayakkabıların yeterince destek sağladıklarından ve iyi oturduklarından emin olmak.
  • Esnekliği korumak.
  • Çalışmaları aniden yoğunlaştırmamak, değişimleri yavaşça gerçekleştirmek.