Nasıl ki; İzmir’e gelen tarihi Saat Kulesi’nin önünde bir fotoğraf çektirmeden, İstanbul’a gelen Kız Kulesi’nin enfes siluetini hayran hayran izlemeden geri dönmüyorsa, İtalya için de Pisa Kulesi aynı özelliği barındırıyor. Tüm İtalya resimlerinin başköşesinde hafif eğimli duran, ancak ihtişamını da koruyan Pisa Kulesi var. Bir gün yolunuz düşerse mutlaka o yarı eğik kuleye biraz daha dikkatli, bilinçli bakın ya da aklınızın bir köşesinde bulunsun diye size Pisa Kulesi’nin ilginç ve bir o kadar da güzel hikayesini anlatmak istiyorum. İtalya’nın kuzeyinde bulunan Pisa şehrinde yer alıyor Pisa Kulesi. Bu kulenin bulunduğu yer Piazza dei Miracoli’dir ve Türkçesi “mucizeler meydanı”dır. Ne güzel ve romantik değil mi? İşte İtalya’ya yolu düşenlerin, hayattan bir mucize bekleyenlerin Pisa Kulesi’ni görmeye gitmeleri için çok geçerli bir sebep daha

Pisa Kulesi’ne mimarisel bir bakış

Pisa Kulesi, 6 tane sütün dizisinden meydana gelmektedir. Bu Kule, ünlü Babil Kulesi örnek alınarak yapılan bir Çan Kulesidir. Kulede 7 tane çan bulunuyor, her bir çan bir notayı belirtiyor ve tepesine çıkmak gibi bir isteğiniz, arzunuz, çılgınca talebiniz varsa 294 tane basamağı çıkmanız gerektiğini de aklınızın bir köşesinde bulundurun. Pisa Kulesi 8 katlı ve 60 metre yüksekliğe sahip.

Neden eğik bu Pisa Kulesi?

Aslında bence bu soruyu başka bir soru ile de birleştirebiliriz. Eğik bir kule neden bu kadar popüler ve ne özelliği var. Zira ben İtalya’ya gidip, Pisa Kulesi’ni görüp de beğenmeyen birine rastlamadım. Şöyle anlatayım o zaman. Pisa Kulesi’nin yapımına 1173 yılında başlanıyor. Yani buradan bakarsa temeli yaklaşık 850 yıllık bir yapıdan bahsediyoruz. Kule inşa edildiğinde ilk iki katı kesinlikle eğik değilmiş. Üçüncü kat yapılmaya başlandığı andan itibaren çok milimetrik de olsa bir eğiklik olur. Fakat Mimar, kulenin eğilmeye başladığını 1185 yılında fark eder. İşte bu eğiklik fark edildikten sonra bunu düzeltmek adına dünyanın pek çok yerinden ünlü mimarlar, mühendisler gelse de başarılı olmak mümkün olmaz. Peki, ilk 2 katında eğiklik olmazken neden 3. kattan itibaren eğiklik başlar? Çok saçma ama gerçek; kulenin inşa edildiği alanın toprağı böyle bir yapı için elverişsizdir. Fakat bu kulenin inşasına başlamadan önce bu araştırılmamış mı, böyle bir yapıya nasıl da başlanmış o da tartışılır bir durum bence.

Pisa Kulesi yapımına savaş molası verilir?

Pisa Kulesi daha yapım aşamasındayken, yani aslında 3., 4. katlar arasındayken Floransa ve Pisa şehirleri arasında bir savaş çıkıyor. İşte bu savaş sebebiyle kulenin yapımına tam bir yüzyıl boyunca ara veriliyor. 1272 yılında yeniden başlanan kule inşaatında ne yapılırsa yapılsın, hangi önlemler alınırsa alınsın bu eğikliğe bir çare bulunamamış. Ancak 1284 yılında yine bir savaş başlar ve yine inşaata ara verilmesi gerekir.  1370 yılında yeniden başlanan kule inşaatı 60 metrelik bir yüksekliğe ulaştığında amaç başarılmıştır ve inşaat sonlandırılır.

Pisa Kulesi’nin eğikliği önemli bir araştırma konusu haline geldi?

Tüm dünyadan pek çok mimar, mühendis ya da böyle konularla ilgili olan çok sayıda kişi, araştırmacı bu kulenin neden eğik olduğu konusunda sayısız araştırma yaptılar. Her araştırma sonucunda farklı verilere ulaşıldı, sebepler bulundu. Genel olarak bunlar;

  • Kulenin temelinin mermer ve kireçten oluşması,
  • Kulenin yuvarlak bir temel üzerine oturtulması,
  • Kulenin; ince kum, deniz kabukları ve kil üzerine inşa edilmesi,
  • Kulenin güneyinde bulunan toprağın sıkıştırılabilir bir toprak olması dolayısıyla, kulenin güneye doğru eğilmesi şeklinde sıralanabilir.

Bu sebeplere ek olarak 20. yüzyılda yapılan pek çok çalışma da, kulenin yapım aşamasındayken eğik olmadığı ya da eğilmediği yönündedir. Şöyle ki, aslında kule tamamlanıncaya kadar, yani 60 metre yüksekliğe ulaşıncaya kadar eğiklik yoktu. Ancak sonrasında yer altı suları killi toprağı zamanla alıp götürdükçe kule de eğilmeye başladı. Bu sonuç toprak katmanları üzerine yapılan çalışmalardan elde edilmiştir.

Ancak bu sonuca ulaşanlar, kulenin inşası sırasında eğikliğin fark edildiğini ve bunu gidermek adına önlemler alındığını anlatan kişileri nasıl açıklıyorlar, bu da ayrı bir merak konusudur. Bu konuda bildiğim tek gerçek şu ki, Pisa Kulesi günümüz itibariyle 3,99 derece eğiktir.

Pisa Kulesi’ni düzeltme çalışmaları yapıldı!

Yıllar içinde her yeni fikri olan mimar, mühendis ya da bilim insanı kuleyi düzeltmek için sayısız fikir öne sürdü. Ancak bu fikirler ya çok işe koyulur özellikte değildi ya da uygulandığında işe yaramadı. Ancak bu fikir ve çalışmaların en önemlisi 1993 yılında işleme konuldu. Şöyle ki, bu tarihte kulenin eğikliği tam olarak 4,47 dereceye ulaşmıştı. Bunun için kulenin kuzey kaidesinin altına toplamda tam 599 ton ağırlığında olan 94 tane ağırlık yerleştirildi. Bu çalışma, diğerleri göz önünde bulundurulduğunda çok daha sonuç alınabilir bir çalışma oldu. Zira kulenin eğimi 4,47 dereceden 4,10 dereceye kadar çekilebildi. Sonrasında yapılan birkaç faydalı çalışma da işe yaradığından günümüzde Pisa Kulesi’nin eğimi 3,99 derecedir. Şu anki eğimin sabit olduğu ve 300 yıl daha eğim artmadan, yıkılmadan kalabileceği düşünülüyor.

Pisa Kulesi nasıl oluyor da yıkılmıyor?

Kulenin maksimum eğikliğe ulaştığı dönemlerde pek çok yöntem kullanılarak kule ayakta tutulmaya çalışıldı. Bunlardan birisi kuleye her gün 870 ton kurşun kalıplar koyarak sabitlemek, bir diğeri çelik gövde ve halatlarla bağlamak şeklinde idi. Kurşun ağırlık kalıpları konulan bölgenin alt tarafındaki toprak kazıldı, karşı taraftaki aynı ağırlıkla bağlandı ve çelik halatlarla iki taraflı olarak çekildi. İşte bu sayede kulenin eğim derecesi biraz düşürülebildi.

Pisa Kulesi gezisi nerededir, en kolay nasıl gidilir?

Pisa Kulesi tam olarak; Kuzey İtalya’da Toksana bölgesindeki Pisa şehrinde Piazza dei Miracoli meydanında yer alıyor. Pisa Kulesi’ne ulaşmanın en pratik yolu Floransa’dan doğru gitmektir. İtalya’daysanız kendi imkanınızla da bir tur şirketiyle de Pisa Kulesi’ni görmeye gidebilirsiniz. Ben size trenle seyahat etmenizi öneriyorum. Floransa’dan trene bindiğinizde 60 dakika sonra Pisa şehrindesiniz ve kuleye ulaşmak için de yaklaşık 20 dakika kadar yürümek durumundasınız. Pisa Kulesi, “mucizeler meydanı” adı verilen büyük bir meydanda bulunuyor. Kulenin çevresinde hediyelik eşya satışı yapan mini mağazalar, vaftizhane, anıt mezar ve bir kilise var. Genel olarak bir kalabalığın, canlılığın hakim olduğu meydan güzel ve turistik bir havaya sahip.

Okuyucuma bir not:

Ancak tam olarak şunu söylemekte de fayda var: yolunuz İtalya’ya düştüyse, zamanınız da varsa neden olmasın şu Pisa Kulesi’ni görün, önünde bir fotoğraf çektirin derim. Ancak “dünyada önemli nereler var”, “nereleri görsem” gibi sorularınız varsa benim size önerebileceğim ilk yerler arasın Pisa Kulesi yok. Zira burada bu sayfada anlattığımın dışında çok efsanevi, mucize benzeri bir şey yok. Bir meydan, meydanda dev ve eğik bir yapı, etrafında fotoğraf çektiren insanlar ve hediyelik eşya dükkanları. İşte hepsi bu!