Bedenin hastalıklara karşı savunma sistemi olan bağışıklık sistemi, her gün savaşa gider. Bedeninize sızan virüs ve bakteriler ile savaşarak sizi sağlıklı tutmaya yardımcı olur. Ancak bazen bağışıklık sistemi de hatalar yapar. Bedeninizin sağlıklı hücrelerini bir tehdit olarak görürse, onlara saldırabilir. Bu da otoimmün bozukluklara sebep olur.

Otoimmün hastalıkların pek çok farklı türü vardır. Bazılarında sadece bir doku türü etkilenir. Örneğin vaskülitis adı verilen rahatsızlıkta bağışıklık sistemi kan damarlarına saldırır. Bazılarında ise bedenin başka bölümleri hedeflenebilir. Örneğin Lupus hastalığında deri, kalp, akciğerler ve çok daha fazlası etkilenebilir.

Çoğu otoimmün hastalık inflamasyona sebep olur. Ancak belirtileri bedenin etkilenen kısmına göre değişiklik gösterir. Eklem veya kaslarınızda ağrı olabilir. Ayrıca deride tahriş, ateş ve bitkinlik de yaşayabilirsiniz.

Araştırmacılar hala çoğu otoimmün hastalığın sebebini bilmiyor. Ancak riskleri arttıran şeyler, teşhis yöntemleri ve tedavi yöntemleri konusunda daha fazla bilgiye sahipler.

Tetikleyiciler Nelerdir?

Bazı otoimmün hastalıklar nadirdir, bazıları ise oldukça yaygındır. Örneğin romatoid artritin insanların %1’ini etkilediği düşünülüyor ve bu rahatsızlık eklemlere zarar veriyor.

Bazı genler de sizi otoimmün hastalıklar geliştirme konusunda risk altına sokuyorlar. Ancak genler genellikle tek başlarına yeterli de değiller. Son dönemlerde yaşlı erkeklerde tek bir gendeki değişimin vaskülitis sebebi olabileceği keşfedildi.

Otoimmün hastalıklarla alakalı genler taşıyan insanların büyük kısmında hastalık yine de gelişmez. Genelde bağışıklık sistemini tetiklemek için bir veya daha fazla tetikleyici gerekir.

Çevrenizdeki farklı şeyler tetikleyici olarak etki edebilirler.

Güneşe çok fazla maruz kalmak belli genetik risk faktörlerine sahip insanlarda bağışıklık sisteminin kaslara saldırdığı miyozitin tetiklenmesine sebep olabiliyor. Ancak genelde rahatsızlığın gelişmesi için başka tetikleyicilere de ihtiyaç var. Bu nedenle her zaman açığa çıkmıyorlar.

Bazı virüsler de otoimmün bir saldırıya sebep olabilirler. Son zamanlarda yapılan bir çalışmaya göre Epstein-Barr virüsü adı verilen bir virüsün bazı durumlarda multipl skleroz yani MS hastalığını tetikleyebildiği görülmüş. Otoimmün bir hastalık olan MS, sinirlere hasar verir.

Diğer risk faktörleri arasında yaşınız, cinsiyetiniz, sigara geçmişiniz ve kilonuz bulunuyor. Pek çok otoimmün hastalık kadınlarda erkeklere göre daha yaygın.

Teşhis Nasıl Konulur?

Otoimmün bir hastalığın teşhisi zaman alabilir. Özellikle bedenin pek çok kısmını etkileyenlerde.

İnsanlar genelde farklı belirtiler için farklı doktorlara görünürler. Örneğin göz doktoruna, cildiyeye ve göğüs hastalıkları doktorlarına ayrı olarak görünürsünüz ve belirtilerinizin bağlantılı olduğunu fark edemeyebilirsiniz.

Otoimmün hastalıkların belirtileri pek çok başka hastalığınkileri taklit edebilir. Örneğin Lupus çok taklitçi olarak görülür çünkü pek çok başka hastalık gibi görünebilir.

Eğer kas, kemik veya eklem ağrıları çekiyorsanız ve bunlar bir sakatlanmaya bağlı değilse doktorunuza görünün. Ayrıca birden fazla bölgede çok uzun süreli ağrılar varsa yine doktora görünün. Sizi bir romatologa yönlendirebilirler. Bu uzmanlık alanı inflamasyona sebep olan hastalıklarla ilgilenir.

Doktorunuz kendi dokularınıza saldıran antikorları görmek için kan testi isteyebilir. Bunlara otoantikorlar adı verilir. Ancak onların kanınızda bulunması otoimmün hastalık teşhisi konulması için yeterli değildir. Pek çok insan kanında onlar olmasına rağmen hasta olmaz.

Tarama teknikleriyle de otoimmün hastalıkların işaretlerine bakılabilir. Röntgenler eklem problemlerini gösterebilirler. MR ise bedenin derinlerindeki hasarı ortaya koyabilir.

Araştırmacılar otoimmün hastalıkları tespit etmek ve gözlemek için yeni görüntüleme teknikleri bulmaya çalışıyorlar.

Atağı Bastırmak

Şu anda otoimmün hastalıkların bir tedavisi yok. Ancak araştırmacılar belirtileri yönetme konusunda ilerleme kaydediyorlar.

Kortikosteroidler adı verilen ilaçlar otoimmün hastalıklarda genelde ilk tedavi seçeneği olurlar. Hızlıca çalışırlar ve etkilidirler.

Ancak steroidler tüm bağışıklık sistemini baskılarlar ve bu nedenle ciddi yan etkileri olabilir. Buna yüksek tansiyon, kemik erimesi ve kilo alımı da dahildir.

Bazı başka ilaçlar ise bağışıklık sisteminin sadece bir kısmını baskılarlar. Bunların yan etkileri genelde daha azdır ve daha uzun süre kullanılabilirler. Bu ilaçlar bazen belli antikorları üreten hücreleri ortadan kaldırırlar. Bazıları ise bazı bağışıklık sistemi proteinlerini hedeflerler. Bu tür ilaçlardan bir tanesi yakın tarihlerde lupus tedavisi için onaylandı.

Belirtilerinizi kontrol altında tutabilmek için işe yarayan ilacı bulmak için bir kaç farklı ilaç denemeniz gerekebilir. Bu nedenle doktorunuzla uyum içinde çalışmak yaşam kalitenizi dengelemek için önemlidir.

Yaşam tarzı değişimleri de belirtilerinizi kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir. Özellikle hareket kasları etkileyen otoimmün hastalıklar için önemlidir. Miyozit ve MS gibi hastalıklarda egzersiz reçete edilir ve bu opsiyonel değildir, tedavinin bir parçasıdır.

Deneyebileceğiniz farklı aktiviteler konusunda doktorunuzla konuşun. Yoga, su aerobiği veya yürüme gibi düşük etkili sporlar bazı insanlarda faydalı olabilirler.

Sigarayı bırakmak da kan damarları etkilenen insanlarda yardımcı olabilir.

Araştırmacılar daha iyi tedaviler geliştirmek için çaba gösteriyorlar. Ayrıca otoimmün hastalıkların belirtilere sebep olmadan önce tespit edilmeleri için yöntemler de araştırılıyorlar. Böylece hastalığın gelişimi en baştan önlenebilir.