Yıllardır halk arasında bilinen en masum sakinleştirici bitki önerisi Passiflora, yani çarkıfelek bitkisi olmuştur. Biraz içsen rahatlarsın ile başlayan cümleleri hepimiz çok duymuşuzdur. Peki sonuç olarak sedatif etkileri olan bir bitkiyi birbirimize tavsiye etmek ne kadar doğru olabilir? Doğal bir bitkiyi bu kadar rahat kullanmak ya da tavsiye etmek iyi bir seçenek midir? Şimdi birlikte konu ile ilgili bilgiler doğrultusunda öğrenelim istedim.

Passiflora Nedir?

Latince adı ‘’Passiflora incarnata’’ olan çarkıfelek çiçeği, fırıldak çiçeği olarak da bilinir. Asıl anavatanı Güney Amerika’dır. Passiflora incarnata ülkemizde yetişmez, ülkemizde yetişen tek tür olan mavi çarkıfelek bitkisi ve çiçeği ise tıbbi amaçla kullanılmaz. Genelde süs amacıyla kullanımı tercih edilir.

Passiflora Genel Olarak Ne İşe Yarar?

Çarkıfelek bitkisi yani passiflora; sedatif (yatıştırıcı ve rahatlatıcı), hipnotik (uyku verici), anksiyolitik (anksiyete giderici), analjezik (ağrı kesici) ve antispazmodik (spazm giderici) etkileri ile bilinir. Bazı araştırmalar, çarkıfelek çiçeğinde bulunan apigenin bileşeninin, merkezi benzodiyazepin reseptörlerine bağlanarak, anksiyolitik etkiye neden olduğunu (anksiyeteyi sakinleştirici), buna rağmen hafızayı veya motor fonksiyonları zayıflatmadığını göstermiştir. Bu önemli bir durumdur, çünkü bitki desteği alınsa da normal hayata devam edilebilir. Bunun yanı sıra diğer çalışmalar bu özel bitkinin, amfetamin kaynaklı hipermotiliteyi azaltarak, agresiflik ve yerinde duramama gibi durumları sakinleştirdiğini, ağrı eşiğini yükselttiğini ve ağrının daha az hissedilmesine yol açtığını göstermiştir.

Passiflora halk arasında;

• Uykusuzluk olarak bilinen insomnia tedavisinde,
• Anksiyete veya gerginliğe bağlı sindirim sistemi problemlerinin giderilmesinde,

• Genel anksiyete bozukluğunda,
• Nevralji ağrılarını hafifletmeye yardımcı olmak amacı ile,
• Vücuttaki kasılmalar ve krampları önlemek için,
• Histeri gibi psikolojik durumların ön tedavisinde,
• Spazmodik astım belirtilerinin tedavisine yardımcı destek olarak,
• Menopozda görülen semptomların giderilmesinde,
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna destek olmak için,
• Gerginlik ve tedirginlik durumlarını yatıştırmak için,
• Kalp çarpıntılarını ve kalpteki ritm bozukluklarını rahatlatmak için,
• Yüksek kan basıncını dengelemeye yardımcı olarak kullanılır.

Passiflora Nasıl Kullanılır?

Passiflora genel anksiyete bozukluğuna karşı, günlük olarak 45  damla ekstrakt olarak ya da çarkıfelek çiçeğinden üretilen 90 mg.lık tablet formu ile kullanılabilir.

Çarkıfelek çiçeğinin doğal şekilde kurutulmuş topraküstü kısımlarını oral olarak kullanmak istiyorsanız; 0,25 – 2 gram kadar miktarda bitkiyi günde 3 kez tüketmeniz tavsiye edilmektedir.

Eğer çarkıfelek çiçeğinin topraküstü kısımlarını çay olarak demleyerek tüketmek istiyorsanız; 1 çay kaşığı kuru passiflora bitkisinin üzerine 150 ml kaynar su ekleyerek 10 dakika süre ile demleyin. Bu çayı günde 3 kez ve bir tanesi mutlaka yatmadan 1,5 saat önceye denk gelecek şekilde tüketin.

Çarkıfelek çiçeğinin toprak üstü kısmının günlük kullanım dozajı yaklaşık 4-8 gram kadardır. Bu bitkiyi basura karşı oturma banyosu şeklinde kullanacaksanız; 20 gram bitkiyi 200 ml suda demleyerek soğutup, banyo suyunuza ekleyin.

Pasifloranın Diğer Bitki ve Besinlerle Etkileşimi

• Sedatif Etkisi Olduğu Bilinen Bitkiler: Çarkıfelek çiçeğinin sedatif etkisi olan (sakinleştirici, yatıştırıcı) bitkilerle beraber kullanımı teorik olarak her iki bitki ya da besinden alınan sedatif etkiyi ve yan etkileri güçlendirebilir. Bu bitkiler ve besin takviyeleri: Kedi otu, şerbetçiotu, sarı kantaron, melisa vb. bitkilerdir. Bunlar kesinlikle birlikte tüketilmemelidir.

Pasifloranın Diğer İlaçlarla Etkileşimi

• Merkezi Sinir Sistemi Depresanları: Çarkıfelek çiçeğinin sedatif ilaçlarla beraber kullanımı additif etkiye (her iki maddenin birbirinin etkisini güçlendirmesi) ve yan etkilere neden olabilir. Önemli hastalıklarda kullanılan ilaçlarla tedaviniz devam ediyorsa, lütfen kullanmayın. Kullanmayı düşünüyorsanız da mutlaka doktorunuza danışın.

Passifloranın Aktif Bileşenleri

Çarkıfelek çiçeğinin farklı türleri, benzer fakat kimyasal olarak farklı bileşikler içerir. Pek çok türde, passiflora çiçeğinin faydalarını açıklayan bileşenleri tanımlamak biraz zor olabilir. Yoğun yapılan araştırmalara rağmen, sakinleştirici özelliklerin kaynağı hala spekülasyonlara neden olabiliyor, her bilimsel uzman tarafından kabul edilmiyor.

Bir teori, bitkideki belirli bir alkaloid bileşik ile ilgilidir. Passifloranın birçok türü birçok farklı alkaloid bileşiği içerir ve en çok incelenenler ise genelde zararlı olanlardır. Harmine, çeşitli farmakolojik etkilere sahip olduğu bilinen bir beta-karbolin alkaloididir. Nörotransmitterlerin parçalanmasını yavaşlatmaya yardımcı olur, insülin duyarlılığını geliştirir, kan damarlarını rahatlatır, kemik sağlığını teşvik eder ve dengeli bir ruh halini destekler.

Passiflora aynı zamanda apigenin, orientin, swertiamarin, quercetin, kaempferol, vitexin ve chrysin gibi çeşitli flavonoidlere de sahiptir. Bu fitokimyasallardan herhangi biri veya bunların kombinasyonu, bitkinin terapötik etkilerine katkıda bulunabilir. Flavonoidler, nöroprotektif aktivite için analiz edilen geniş bir fitokimyasal gruptur. Ayrıca yatıştırıcı ve denge arayan etkiler sergilerler.

Passiflora Yan Etkileri ve Güvenli Kullanımı

Bitki önerildiği şekilde kullanıldığında, passiflora çoğu insan için güvenli kabul edilir. Bununla birlikte, aşırı miktarda tüketimi olumsuz etkiler ortaya çıkarabilir. Passiflorayı asla uyuşturucu veya alkol gibi zararlı maddelerle birleştirmeyin. Kombinasyon etkilerini büyütebilir ve baş dönmesi veya daha ileri derecede sorunlara neden olabilir.

Hamileler ve emziren kadınların passiflora bitkisini kesinlikle kullanmaması gerekir. Kan sulandırıcı kullanlar, akut ya da kronik teşhis konumuş rahatsızlıkları olan kişilerin de passiflora kullanmadan önce kesinlikle bir uzmana, hatta kendi doktorlarına danışmaları gerekir. Özellikle düzenli olarak her şekilde ilaç kullanan herkes doktoruna danışmalıdır. Passiflora kullanımının diğer ilaçlara etkileşime girmeyeceği zamanlar belirlenmeli ya da kullanım önerisi değerlendirilmelidir.