Probiyotikler sağlığa faydalı canlı bakteri ve mantarlardır. Probiyotikler almanın pek çok faydası olduğu gibi yan etkileri de olabilir.

Probiyotik Nedir?

Bağırsaklarda milyarlarca bakteri ve başka mikroorganizma yaşar. Bilimadamları bağırsaklara yerleşmiş olan bu organizmalara bağırsak mikrobiyotası derler.

Araştırmalar bu mikrobiyotanın sindirim ve bağırsak sağlığında önemli bir rolü olduğunu gösteriyorlar ve bu esnada örneğin bağışıklık sistemi de destekleniyor.

Bazı bakteriler insanlara fayda sağlarken, bazıları ise zarar verirler. Bağırsaklardaki bakterilerin doğal dengesinin bozulması sindirim problemleri, enfeksiyonlar ve diğer sorunlara sebep olabilir.

Çalışmalar probiyotik tüketmenin daha fazla sağlıklı bakteri sağladığını ve bunun da bağırsaktaki dengenin korunmasına yardımcı olduğunu ortaya koyuyorlar.

Bazı yoğurtlar, takviyeler ve kefir, turşu gibi fermente gıdalarda probiyotikler bulunuyorlar.

Ticari ürünlere eklenen en yaygın probiyotik türleri arasında Bifidobacterium ve Lactobacillus bulunuyor.

Ayrıca internet üzerinden pek çok probiyotik takviye ve yoğurt türü almak da mümkün.

Probiyotiklerin Faydaları

Araştırmacılar probiyotiklerin rahatsız bağırsak sendromu veya inflamatuvar bağırsak hastalıkları gibi mide bağırsak rahatsızlıkların yönetimine yardımcı olduklarını belirtiyorlar.

Pek çok insan ishal ve kabızlık nöbetlerinin tedavisinde probiyotikleri kullanıyor.

Probiyotiklerin şu konularda da yardımcı olduğuna dair kanıtlar var:

• Egzema
• Obezite
• İnsülin direnci
• Tip-2 diyabet
• Alkol kaynaklı olmayan karaciğer yağlanması
• Bağışıklık sistemi fonksiyonlarının iyileştirilmesi

Muhtemel Yan Etkiler

Probiyotik almanın çeşitli faydalarına karşın aşağıdaki gibi yan etkileri de olabilir:

Sindirim Problemleri

Probiyotikler ilk kullanıldıklarında, bazı insanlarda gaz, şişkinlik ve ishal olabilir. Bağırsak ortamındaki değişimler bakterilerin normalden daha fazla gaz üretmelerine sebep olur ve bu da şişkinlik yaratabilir.
Ancak bu yan etkiler genelde bir kaç gün ila hafta arasında ortadan kalkarlar. Belirtiler devam ederse bir doktorla görüşerek muhtemel sebepleri araştırabilirsiniz. Bazı vakalarda doktor farklı bir probiyotiğe geçmenizi önerebilir.

Cilt Problemleri

Nadiren de olsa, probiyotikler cilt tahrişlerine ve kaşınmaya sebep olabilirler.

2018 yılındaki bir değerlendirmenin yazarları, rahatsız bağırsak sendromuna sahip olan iki kişinin probiyotik almalarının ardından kaşıntılı tahriş yaşadıklarını belirtiyorlar. Bu durum katılımcılardan birinin deneyden ayrılmasına sebep olmuş.
Eğer tahriş veya kaşınma olursa, probiyotiği kullanmayı bırakın. Muhtemel alerjenler için ürünün etiketine bakın ve tahriş ağır, devam eden ve başka belirtiler gösteren bir tipse doktoru görün.

Lezyon geçtiği zaman başka bir probiyotik türü veya ürün deneyebilirsiniz.

Alerji Riski

Gluten, soya, yumurta, süt ürünleri ve laktoz alerjisi veya intoleransı olan herkes probiyotik seçerken dikkatli olmalı.

Tüm takviyelerde olduğu gibi, her zaman alerjik reaksiyon riskini azaltmak için içindekiler listesine bakmalısınız. Bazı üreticiler alerjen içermeyen probiyotikler üretiyorlar.

Alerjik reaksiyon belirtisi gösteren herkes probiyotik kullanımını hemen sonlandırmalı. Eğer reaksiyon ağır ise tıbbi destek almalısınız.

Artan Enfeksiyon Riski

Probiyotiklerin kullanımı genellikle güvenli olsa da, 2017 yılındaki bir değerlendirmenin bulgularına göre bağışıklık sisteminde sorunlar veya ağır hastalıkları olan çocuklar ile yetişkinlerin probiyotik kullanımından kaçınmaları gerekiyor. Bu rahatsızlıklara sahip olan insanların bir kısmında probiyotik kullanımına bağlı bakteri ve mantar enfeksiyonları ortaya çıkmış.

Eğer kişinin bağışıklık sistemini etkileyen bir rahatsızlığı varsa, probiyotik almadan önce doktorla konuşmalı.
Ayrıca, mantar karşıtı ilaçlar kullananların probiyotik almadan önce enfeksiyonun geçmesini beklemeleri gerekli.

İnce Bağırsakta Aşırı Bakteri Gelişimi (SIBO)

İnce ve kalın bağırsakta genelde farklı türde bakteriler bulunur. SIBO ise kalın bağırsaktaki bakterilerin ince bağırsakta çoğalmaları sonucunda ortaya çıkar.

Kalın bağırsakta genelde anaerobik bakteriler bulunur ve bunlar oksijene ihtiyaç duymazlar. Bağırsaklardan geçen bitki temelli gıdaların içerisindeki karbonhidratları fermente ederek beslenirler.

SIBO’nun belirtileri rahatsız bağırsak hastalığına benzer. Yani gaz, şişkinlik ve ishal. SIBO aynı zamanda beyinde bulanmaya ve kısa vadeli hafıza problemlerine de sebep olabilir.

Rahatsız bağırsak sendromuna sahip olan herkeste SIBO yoktur ancak bu aşırı çoğalma rahatsız bağırsak sendromu olanlarda daha yaygın. SIBO aynı zamanda yaşlı kadınlarda da daha sık ortaya çıkar.

Uzmanlar bu aşırı çoğalmanın sebeplerini tam olarak bilmiyorlar ancak bağırsak hareketlerindeki azalmanın bir sonucu olabilir çünkü o zaman gıdaların bağırsaklardan geçişi yavaşlar. Bu da fermente karbon hidratların ince bağırsakta daha fazla kalmasına sebep olur.

2018 yılındaki bir çalışmada, beyinde bulanma yaşayan bazı insanlarda SIBO ve probiyotikler arasında muhtemel bir bağlantı keşfedilmiş. Araştırmacılar katılımcıların probiyotik kullanmayı bırakıp antibiyotik almaya başlamaları ile birlikte belirtilerin iyileştiğini belirtiyorlar.

SIBO belirtileri gösteren herkes bir doktora görünmeli.

Antibiyotik Direnci

Nadiren de olsa, probiyotik bakteriler antibiyotik direncine sahip genlere sahip olabilirler. Bu genleri enfeksiyonlara sebep olan zararlı bakteriler dahil olmak üzere diğer bakteri türlerine geçirebilirler.
Ancak üreticiler ticari probiyotik türlerini sistematik olarak antibiyotik direncine karşı test ediyorlar. Antibiyotik direncine sahip olan bakterilerin tüketim riskini azaltmak için probiyotikleri daima güvenilir, bilindik üreticilerden alın.

Probiyotikleri Güvenle Almak

İnsanların aşırı doz probiyotik alabileceklerini gösteren çok az kanıt var. Ancak etiketleri daima okuyun ve üreticinin önerilen dozunun üstüne çıkmayın.

Optimum doz değişebiliyor, özellikle de kişinin sağlığına ve probiyotik ürünün türüne göre.

Eğer probiyotik bir yan etki veya belirtiye sebep olursa, dozu azaltmayı düşünün veya ürünü bırakın.

Özet Olarak

Probiyotikler faydalı bakteri ve mantar türleridirler. Düzenli olarak probiyotik alımı bağırsak ortamının doğal dengesinin korunmasını sağlar. Ayrıca çeşitli sağlık sorunlarının tedavisine yardımcı olabilir.

Probiyotikler genelde güvenlidirler ve yan etkileri yumuşak ve kısa vadelidir. Ancak belirtiler problem oluştururlarsa, probiyotik dozajını azaltın ve başka bir probiyotik kullanın veya kullanmayı tamamen bırakın.

Yan etkiler ağır olur ve devam ederlerse doktora danışın.

Herhangi bir probiyotik ürün kullanmadan önce talimatları dikkatlice okuyun ve önerilen dozu aşmayın. Alerjileri olanların potansiyel tetikleyiciler için etiketleri de okumaları gerek.