Gün içerisinde yeteri kadar su içmek sağlığımız için en önemli noktalar arasında ve su içerek yorgunluğa karşı gelebiliyor, kan basıncını ayarlayabiliyor, hatta açlığımızı bile kontrol edebiliyoruz. Ancak sudan zehirlenmek mümkün mü dersiniz?
Uzmanlar buna evet cevabını veriyorlar çünkü su zehirlenmesi hemen tedavi edilmesi gereken acilb ir durum ve tedavi edilmezse ciddi sonuçları olabiliyor.
Su Zehirlenmesi Nedir?
Kandaki sodyum konsantrasyonunun yeterli sodyum almadan aşırı su tüketimi neticesinde düşmesine su zehirlenmesi adı verilmektedir ve temel olarak kandaki su oranının sodyum oranına göre fazla olması ile değerlendirilmektedir. Bu durum maalesef vücutta bir elektrolit dengesizliği yaratmaktadır.
Su Zehirlenmesinin Sebepleri
Önlenebilir bir rahatsızlık olan su zehirlenmesinin hangi koşullar altında gerçekleştiğini merak ediyorsunuzdur. Çalışmalar özellikle hastanelik olan bireylerde ve zihinsel rahatsızlıkları olan kişilerde bu rahatsızlığın ortaya çıktığını gösteriyorlar ancak klinik olarak farklı tanımlamalar da mevcut.
• Kompülsif su içmeye psikolojik polidipsi adı veriliyor ve bu bir zihinsel hastalık olarak görülüyor.
• Çok fazla sıvı içmenin yanında böbreklerin antidiüretik hormon nedeniyle fazla su tutmaları da buna sebep olabiliyor.
• Sağlığı iyi olan asker, sporcu gibi genç bireylerde ısı kaynaklı rahatsızlıklardan sonra da su zehirlenmesi oluşabiliyor.
Dehidrasyonu önlemek için aşırı su içilmesi, su zehirlenmesine sebep olabiliyor.
• Böbrek fonksiyonlarındaki bozukluklar sıklıkla su zehirlenmesine yol açabiliyorlar.
• Çeşitli ilaç ve serumların kullanımı kanda suyun fazla olmasına sebep olarak problem yaratabiliyor.
• Bazı vakalarda su içme yarışması gibi etkinliklerde de zehirlenme görülebiliyor.
• Ecstasy olarak adlandırılan uyuşturucu haplar vücutta elektrolit dengesizliği yaratıyorlar çünkü susama hissi vererek bireyin daha fazla su içmesine sebep oluyorlar, bunun yanında sodyumun idrar ile atılmasına sebep oluyorlar.
Su Zehirlenmesi Belirtileri
Orta düzeyde su zehirlenmesinde genelde pek bir belirti ortaya çıkmaz ancak ciddi zehirlenmelerde aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilirler:
• Baş ağrıları, kafa karışıklığı ve disoryantasyon
• Bulantı ve kusma
• Zihinsel durumda gerileme, halüsinasyonlar görme, uygunsuz davranışlar, sanrılar
• Kas zayıflıkları, kramplar, titremeler, ağrılar ve yorgunluk
• Nefes alma zorlukları
• Çok sık idrara çıkma
• Kan basıncında değişimler ve düzensiz kalp ritmi
• Nöbetler, koma, inme, beyin kökünde hasar, solunum durması
Su zehirlenmesi normal nörolojik fonksiyonlar ve sinir sinyallerinin iletiminde problemlere sebep olduğundan dolayı özellikle zehirlenmenin ilk anlarında psikolojik problemlere sebep olabilmektedir. Sadece yetişkinleri değil, özellikle 9 aydan daha küçük bebekleri de etkileyebilmektedir. Bebeklerde bu zehirlenme ağlama, davranış değişimleri, kusma, titreme, düzensiz nefes, koma, beyin hasarı ve ölüm ile sonuçlanabilmektedir.
Su Zehirlenmesini Tehlikeleri
Ne Kadar Su İçmek Tehlikelidir?
Su zehirlenmesinin sağlığa olan olumsuz etkileri aşağıdaki şekildedir:
• Vücuttaki sodyumun suyla atılmasından dolayı kandaki sodyum düzeyi çok düşer ve bu da ölümcül olabilir.
• Aşırı sudan dolayı böbrekler stres altına girerler çünkü sıvı dengesini korumaktan sorumludurlar.
• Suyun beyin hücrelerine hareket etmesi neticesinde nörolojik problemler baş gösterir.Beyin hücrelerinin fazla su çekerek şişmeleri onlara kafatası içerisinde yer bırakmaz. Bu da komadan ölüme kadar çeşitli sonuçlara sebep olabilir.
• Kalp kapakçıklarına hasar verebilir.
• Mide ve iç organlarda su birikebilir.
• Kandaki kortizol düzeyleri kontrolsüz artabilir.
Ne Kadar Su Zehirlenme Yaratır?
• Sağlıklı böbrekleri olan bireylerin saat başına 1 litre suyu atabilme kapasiteleri vardır. Bu da saatte 4 bardağa denk gelir.
• Bu miktardan fazlası elektrolit dengesizliği yaratacaktır ve ilk belirtiler ortaya çıkacaktır. Spor sırasında aşırı zorlama ve fazla su içmek vücudun stres altında olduğu hissini doğuracaktır ve bu da daha fazla su tutumuna sebep olacaktır.
• Kısa süre içerisinde fazla su içmedikçe genelde rahatsızlık ortaya çıkmaz.
• Pek çok vakada bir kaç saat içerisinde 10-20 litre su içildiği görülmüştür. Ancak üç saatte 6 litre su içilmesinden kaynaklanan vakalar da mevcuttur.
Zehirlenme durumunda ilk yapılacak şey vücuda sodyum temin edilmesidir, yani tuz tüketilmelidir. Zira sodyum vücuttaki su oranını ayarlar, kan miktarını kontrol altına alır, kan basıncını düzenler, kasların ve sinirlerin doğru çalışmalarında gereklidir.
Su İçmenin Önemi
Çok fazla su içmek tehlikeli olsa da gün içerisinde düzenli olarak su içmeniz gerekli. Zira susuzluk yani dehidrasyon da aşırı su içmek kadar tehlikelidir ve hatta bunun belirtileri de aşırı su içmek ile benzerlikler göstermektedir.
Su insan vücudunun %60’ını oluşturur ve bu nedenle düzenli olarak ona ihtiyaç duyarız. Her gün idrar, bağırsaklar, terleme ve nefes ile su kaybederiz ve şu semptomlardan korunmak için düzenli su içmek gerekir;
• İshal
• Sersemlik ve bayılma
• Disoryantasyon
• Şişkinlik, kabızlık ve sıvı tutumu
• Zayıflık ve yorgunluk
• Kas spazmları ve krampları
• Ruh hali değişimleri
• Yüksek kan basıncı
• İştah değişimleri ve aşırı iştah
Kimler Dehidrasyondan Zarar Görebilirler?
• Uzun koşular yapan sporcular
• 60-90 dakikadan fazla spor yapanlar, özellikle sıcak ve kuru iklimlerde olanlar
• Çok tuzlu beslenen ve yeteri kadar su içmeyenler
• Yaşlı bireyler
• Mide virüsleri ve grip nedeniyle ishal olanlar
• Ameliyet sonrası iyileşme döneminde olanlar
• Bebekler, yenidoğanlar ve ufak çocuklara yeteri kadar su vermezseniz su içmeyebilirler
Aşırıya Kaçmadan Su İçmenin Yolu
• Saat başına 1-1.5 litreden fazla su içilmemeli
• Susama durumunuza göre su için, susamadıysanız su içmeyin
• Aldığınız tuz miktarı ve kaybettiğiniz su oranına göre su için
• Dengeli bir beslenme düzenine sahip olun
• Sağlık problemlerinizin tedavilerini sürdürün
• Zihinsel problemleriniz için yardım alın
• Adrenal bezlerinize dikkat edin ve kortizol düzeylerinizi düşürün
Uzmanlar günde 8 bardak su içmeyi ideal olarak görüyorlar ve bunun altı ve üstü tehlikeli kabul ediliyor. Ancak bol sulu yemekler tüketenler, soğuk veya aşırı sıcak yerlerde yaşayanlar, az veya çok tuz tüketenler bu miktarın değişmesine sebep olacaklardır.
Doğru su oranını tespit etmek için idrarınızın rengine bakmalısınız. İdrar beyaza yakın-orta düzeyde sarı olmalı, çok koyu sarı veya turuncu renkte ise az su içtiğiniz söylenebilir. Bembeyaz bir idrar ise fazla su içtiğiniz anlamına gelir.
