Kaktüs Nedir ? Sukulent Nedir ?
Kaktüsler dalların ,gövdelerin, çiçeklerin, meyvelerin, dikenlerin üretilmesinden sorumlu üzerinde diken kümelerinin büyüdüğü yumrular olan ‘areole’ adlı organ ile sukulent bitkilerinden farklı bir familyada sınıflandırır. Ve aslında ‘Tavuk mu yumurtadan çıkar yumurta mı tavuktan ? ‘ dan daha net bir cevabı vardır. Tüm kaktüsler latince ‘meyve suyu’ anlamına gelen ‘sucu’ dan gelen sukulent olup , tüm sukulentler ise kaktüs değildir ve bunun bilgisiyle ; ‘Kaktüs’ün bizi en çok götürdüğü sahne küçüklüğümüzden beri izlediğimiz filmlerden sessiz çöllerde atıyla gezen bir kovboy ve onun kasabası sahnesi iken şimdi onun ait olduğu bir perspektif olan sukulentler , bizi o sahneden çıkarıp sıcacık evlere ve oradaki şirin saksılardaki konumlarında, dijital medya paylaşımları ile her yerdeler. Ancak botanik bilimi ile ilgilenenlerin onlara ilgi duyması sadece bu bilinçaltı dolguları için değil, döngülerini , kuvvetli yaşam deneyimlerini ve zamanın tesirlerini kolaylıkla izleyebileceklerinden olmasından ve bu da onların neden her mecrada çokça popüler olmalarını anlamamızı sağlıyor .
Güneşi bir sosyal medya fenomeni, tüm sukulentleri de onun hayranları olarak düşünün, güneşin görünmediği evinizin bir odasındalarsa, kururlar çünkü onlar doğaları gereği içlerinde yaşamak için biriktirdikleri nemi ,temas ettikleri güneş desteği ile dengeliyorlar. Eğer aklınıza hemen kışın çok sert geçtiği bir yerde yaşadığınız ve bu dengenin nasıl sağlanabileceği geliyorsa , o zaman şu perspektifte gelsin ‘ Arizona gibi batı çöllerinde ‘ kış geceleri 5 dereceleri bulan hava koşullarda yaşamını sürdürebiliyorsa, sizin pencere pervazınızda neden olmasın ? Çölde yaşayan bir insan nasıl ki hayatını nasıl devam ettirebileceğini biliyorlarsa , sukulentlerde öyledir. Tabi ki bu motivasyon türden türe değişir, ancak yaşam koşulları denilince anavatanlarının koşullarını aklımıza getirmek bizi ortalama fikir sahibi yapacaktır, mesela yılın kış zamanlarında echeveria, euphorbia, xerosicyo, monadenium, lithops gibi türler ‘kış uykusuna yatmak’ gibi dinlenmek isteyebilirlerken ; adromischus, aeonium, anacampseros, astroloba,avonia, ceraria, conophytum gibi bazı türler de ‘yazın kış uykusuna yatmak ‘ isteyip kendilerini korumaya alabilirler sıcaklardan. Kış mevsimi için sukulentleri dayanıklı ve yumuşak olarak ikiye ayırabiliriz, dayanıklı olanlar ; donma sıcaklığının altında hayatta kalırlar, çünkü uykuda kalabilirler, yumuşak olanlar ise donma noktasının altındaki sıcaklıklarda önemli zararlar alabilir .
Sukulentlerde Budama
Budama birçok bitki için bir adım gibi de olsa bu aksiyon bitkiyi şok da edebilir onun için doğru zamanlama ve güvenlik önemlidir. Budama sukulentlerde zaman zaman çürümeyi önlemek,büyümeyi teşvik etmek ve onu kendince kontrol etmek için yapılır.Örneğin sukulentleriniz büyürken toprağa yakın olan yapraklar şekillerini ve kıvrımlarını kaybedip zamanla doğalarında olan su tutumayı bırakmaya başlarlar ve sukulentten enerji almaya başlayınca oda bitkinin enerjisini dikkatini buraya yönlendirir ,onları budamak bir nevi yapraklar ölmeye başlarken enerji almaya devam etmesini engellemek gibi olur.Bu işlemi yaparken ellerinizi yıkayıp yaprağı sakince çıkarmanız ve sağlıksız ,ölü yapraklar gibi bitki saksınıza başka yerden düşmüş başka yapraklar veya böcekler var mı diye kontrol etmek de dikkat edebileceğiniz bir konu olabilir.Ve onları farkettiğinizde ortadan kaldırmak da bitki bakımından önemli bir adımdır.
Sukulentleri Ne Zaman Budayabilirsiniz ?
Büyüme mevsiminin başlangıcında yapmanız en önerilendir ,dolayısıyla kış sukulentlerini(kışın büyüyenleri) sonbaharda ,yaz sukulentlerini (yazın büyüyenleri) ilkbaharda budayacağınız anlamına gelir. Unutmayın sonbaharda olsa ilkbaharda olsa ne kadar az kesim yaparsanız sukulentinizi o kadar mutlu edersiniz .
Sukulentlerde Sulama
Az sulama ile sukulentinizin yeteri kadar büyümesini engelleyebileceğiniz gibi ,fazla sulamayla da onları öldürebilirsiniz. Sukulentinizi drenaj delikleri olan bir kaba yerleştirmeniz önemlidir çünkü suyun tahliyesi yani sulama önemlidir. İç mekan sukulentleri haftada bir şu şekilde sulayabilirsiniz ; toprağını kapta homojen ıslatın ve yerine koyun ,tekrar sulamayı yapmak için toprağın tamamen kurumasını bekleyin ,toprağın eşit kuruduğuna veya ıslandığına dikkat etmek bu sulama sistemindeki önemli bir detaydır. Dış mekanda saksılardaki sukulentleriniz iç mekandakilerdeki gibi sulayıp, dış mekanda olduğu için hava koşullarına göre daha farklı istekleri olabileceğini de düşünebilirsiniz belki sadece su isteğini daha çok kontrol etmeniz gerekebilir.
Sukulentinizin Üzerinde Gezen
Küçük Ancak Önemli Notlar
*Karıncalar sukulentlere çekilmezler ancak ona çekilen zararlılara doğru çekilirler. Eğer sukulentinizin üzerinde birçok karınca görüyorsanız ,bitkinizde bir haşere dengesizliği olduğuna dair bir ipucu olarak algılayabilirsiniz.
*Yaprak bitleri ,sukulentinizin içindeki suyu emmeyi seven ,emdikçe kendi içlerinde bir bal özü oluşturup ,karıncaların bir numaralı yemeyi sevdiği haline dönüşen ,oldukça küçük genellikle yeşil olan canlılardır. Emdikleri sukulentin etrafında tatlı özsu birikmesi ile bitkinin küflenip ölümüne neden olabilirler.
*Mantar sivrisinekleri ,sivrisineklerin küçük bedenlisidirve nemli toprağı sever ,eğer sukulentinizin üzerinde çok fazla mantar sivrisineği bulunuyorsa ,bu onu çok fazla suladığınızın bir işaretidir. Biraz sulamayı durdurup ,toprağını havalandırıp, yavaşlamanız gerekebilir.
*Unbitleri ,bir milim uzunluğunda kahverengidir ve sukulentiniz ile beslendikten sonra arkasında izler bırakmasıyla tanınmıştır , bu izler pamukçuk şeklindedir ve aynı zamanda bitkiyi tatlı özsuyuda salgılayıp sukulenti küflenmeye bırakabilirler.
*Örümcek Akraları sukulentinizin sularına talip başka bir haşeredir ,çok küçüktür yaprak aralarına saklanabilir,sukulentinizin yaprakları dolgunluğunu ve rengini kaybediyorsa bu onu incelemeye almanız için bir sebep olabilir.
Sukelentinizi aşırı sulamaktan kaçınmak ve onları yeterli hava akışını sağlayabilecekleri bir alanda konumlandırmak , sukulentlerinize bu küçük canlıları çağırmayacak önlemlerden olacaktır.
Sukulentinizin üzerinde gezenlerin onu istila etmesini önlemek ,onlar bitkide yer edindikten sonra çıkarmaktan daha kolay olabilir.
Sukulentlerinizin yapraklarındaki suyuna olan haşere talebini ve görülebilecek kök çürüklüğünü önlemenin en iyi yolu onların erişimlerini sınırlamaktır yani çevresini ve kabını, zararlılardan ve oluşturabilecek potansiyel hastalıklı yapraklardan ve çürümüş bitki parçalarından temiz tutmak , dikim yaparken bitkinizin mevcut sağlığına dikkat etmek ve suyu ihtiyacı kadar vermek alınması gereken tedbirlerdendir. Mevsim geçişlerinizde bitkinize seyreltilmiş teşbih ağacı yağını sprey olarak uygulamak (1 litre su içine 1 tatlı kaşığı teşbih ağacı yağı ) haşereleri sukulentinizden uzaklaştıracak önlemlerdendir.
5
İç Mekanda
Yetiştirebileceğiniz Sukulent
1.Senecio rowleyanus
Anavatanı Güneybatı Afrikadır. Kumlu ,kuru ,drenajı iyi olmuş toprakları sever. Kısmen güneş veya yarı gölge alanda yetiştirilebilir. Yazın uykudadır ,kışın büyür
2.Haworthia zebra
Anavatanı Güney Afrikadır. Orta düşük ışık koşullarında yetiştirilmeye uygundur.Sulama yaparken toprağına doğru sulayın ve çok fazla sulamayın.Kış başında yarı uykuda olacaktır,bu zamanlarda büyüme azalacaktır,ancak iç mekanlardaki haworthia bitkiniz uyku durumuna geçmeyebilir .Drenajlı,kumlu tınlı toprağa ihtiyacı vardır.
3.Sedum burrito
Anavatanı Meksikadır. En az 5 saat güneş görebilecekleri bir yerde konumlandırılmalıdır, kısmi gölgeyi de yetiştirilebilir,en az soğuğa dayanıklı değildir.Yaz uykusuna yatar .
Kumlu iyi drene olan bir toprak ,delikli saksılar iyi gelir .
4.Kalanchoe blossfeldiana
Anavatanı Afrikadır. Güneşli veya yarı gölge alanlarda yetişebilir ,kumlu iyi drene edilmiş toprakları sever ,çiçekli bir sukulenttir.
5.Crassula perforata
Anavatanı Güney Afrikadır. Güneşli ve yarı gölge alanları ve kumlu toprak severler . Çiçeklenme dönemi yazındır ,donlara dayanıksızdır. Aşırı güneşe maruz kalmaması iyi olur.
5
Dış Mekanda
Yetiştirebileceğiniz Sukulent
1.Echeveria elegans
Anavatanı Meksikadır. Güneşli alanları severler ,ilkbahar yaz aylarında çiçeklenirler ,kumlu iyi drene edilmiş toprakları tercih ederler.Yeterli gün ışığı almazsa formunu kaybedebilir.Aşırı nem sevmezler ,soğuk havaya tolerans göstermezler.
2.Sempervivum tectorum
Anavatanı Güney Avrupadır.İyi drene edilmiş orta nemli toprakları ve güneşi görebilecekleri alanları severler .Kuraklığa hoşgörülülerdir ,düşük seviyedeki soğukluğa dayanıklılardır
3.Agave ovatifolia
Anavatanı Meksika ve Karayip Adalarıdır. 150cm ulaşabileceği boyu ile son derece dekoratif bir sukulenttir ,dona karşı toleranslıdır,izole bir dağın tepesinde -12 dereceye kadar yaşayabilir .Tam güneşli alanda yaşayabilir , hafif gölgeye de toleranslıdır.
4.Graptopetalum paraguayense
Anavatanı Meksikadır .Tam güneşten ,kısmi gölge alanlarda yaşayabilir ,soğuğa dayanıklı değildir ,yaz uykusuna yatar ,ilkbaharda çiçeklenir. İyi drene edilmiş toprakları sever.
5.Aeonium arboreum
Anavatanı Atlantik Adalarıdır. Güneşli alanlarda güzel büyüme gösterir ancak kavurucu sıcaklarda kontrollü güneş teması gereklidir. Kumlu toprakları sever .Toprağında az neme toleransı vardır ,aşırı nem bitki köküne zarar verebilir. Yazın uyku dönemindedir ,onu kendi haline bırakmak isteyebilirsiniz.
