Yüksek tansiyon veya hipertansiyon, kan basıncının sağlıksız düzeylere yükselmesi durumunda ortaya çıkar. Kan basıncı ölçümünde damarlarınızdan geçen kan miktarı ve kalbin pompalama sırasında ne kadar dirençle karşılaştığı göz önünde bulundurulur.

Dar damarlar direnci arttırırlar. Damarlar ne kadar dar olursa, tansiyon o kadar yüksek olur. Uzun vadede bu basınç artışı sağlık problemlerine sebep olur ve kalp rahatsızlıklarına yol açabilir.

Tansiyon yüksekliği oldukça yaygın. Yeni kriterlere göre sadece ABD’de nüfusun neredeyse yarısının yüksek tansiyona sahip olduğu düşünülüyor.

Tansiyon yüksekliği yıllar içerisinde yavaşça gelişir. Genelde herhangi bir belirti fark etmezsiniz. Ama belirti olmasa bile tansiyondan dolayı kan damarları ve özellikle de beyin, kalp, gözler ve böbrekler gibi organlar hasar görebilirler.

Hipertansiyonu erken teşhis etmek önemli. Düzenli tansiyon ölçümleri ile siz ve doktorunuz değişimleri gözleyebilirsiniz. Eğer tansiyonunuz yükseldiyse, doktor bir kaç hafta boyunca tansiyonunuzu ölçerek normal düzeylere dönüp dönmediğini kontrol edebilir.

Yüksek tansiyon tedavileri arasında hem reçeteli ilaçlar hem de yaşam tarzı değişimleri bulunuyor. Rahatsızlık eğer tedavi edilmezse kalp krizi ve inme de dahil olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına sebep olabilir.

Tansiyon ölçümünde mmHg birimi kullanılır ve karşınıza iki tane sayı çıkar.

  • Küçük tansiyon: İlk sıradaki, yani üstteki sayıdır ve kalbiniz attığında damarlarda oluşan basıncı ölçer.
  • Büyük tansiyon: İkinci sıradaki yani alttaki sayıdır, damarlarınızda kalp atımları arasındaki basıncı ölçer.

Tansiyon Yüksekliği Belirtileri

Yüksek tansiyon genelde sessiz bir rahatsızlıktır. Çoğu insan herhangi bir belirti görmez. Rahatsızlığın görünür belirtiler vereceği aşamaya ulaşması yıllar hatta on yıllar sürebilir. O zaman bile bu belirtiler başka sorunlardan kaynaklanıyor zannedilebilirler.

Ağır yüksek tansiyonun belirtileri arasında şunlar olabilirler:

  • yoğun baş ağrısı
  • burun kanaması
  • bitkinlik ve kafa karışıklığı
  • görme problemleri
  • göğüs ağrısı
  • nefes alma zorluğu
  • düzensiz kalp atışı
  • idrarda kan
  • göğüs, boyun ve kulaklarda atma hissi

Bazı insanlarda yüksek tansiyon ile bağlantılı aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilirler ancak bunların olmama ihtimali de var:

  • baş dönmesi
  • gerginlik
  • terleme
  • uyuma zorluğu
  • yüzde kızarma
  • gözde kanlanma

Bu belirtiler acil tıbbi müdahale gerekliliğini ifade ederler. Yüksek tansiyon olan herkeste ortaya çıkmazlar ancak bu belirtilerin ortaya çıkmasını beklemek ölümcül olabilir.

Tansiyonunuzun yükselip yükselmediğini bilmenin en iyi yolu onu düzenli olarak ölçmektir. Çoğu eczanede tansiyon ölçümü yaptırabilirsiniz.

Sebepleri

Tansiyon yüksekliğinin iki türü vardır:

Primer Hipertansiyon

Çoğu yetişkin için yüksek tansiyonun tespit edilebilir bir sebebi yoktur. Bu tip yüksek tansiyona primer hipertansiyon adı verilir ve yıllar içerisinde aşama aşama gelişme eğilimindedir.

Sekonder Hipertansiyon

Bazı insanlarda yüksek tansiyon başka bir rahatsızlıktan kaynaklanır. Bu tür yüksek tansiyona sekonder hipertansiyon adı verilir ve genelde aniden ortaya çıkar ve primer hipertansiyondan daha yüksek bir kan basıncına sebep olur. Buna yol açabilecek çeşitli rahatsızlıklar ve ilaçlar şöyle:

  • Obstrüktif uyku apnesi
  • Böbrek hastalıkları
  • Adrenal bez tümörleri
  • Tiroid problemleri
  • Damarlarınızda kalıtımsal bozukluklar olması
  • Doğum kontrol hapları, soğuk algınlığı ilaçları, öksürük şurupları, ağrı kesiciler ve bazı reçeteli ilaçlar
  • Yasadışı uyuşturucular

Risk Faktörleri

Yüksek tansiyonun pek çok risk faktörü vardır. Bunlar şöyle:

  • Yaş: Yüksek tansiyon riski yaşla birlikte artar. 64 yaşına kadar erkeklerde daha yaygındır. Kadınlarda ortaya çıkma ihtimali 65 yaşından sonra daha fazladır.
  • Etnik köken: Özellikle Afrika kökenli olan insanlarda daha yaygındır ve diğer insanlara göre daha erken yaşta ortaya çıkar. İnme, kalp krizi ve böbrek iflası gibi rahatsızlıklar da bundan dolayı Afrika kökenli insanlarda daha fazladır.
  • Aile geçmişi: Yüksek tansiyon genelde aile boyunca devam eder.
  • Fazla kilolu ve obez olmak: Kilonuz ne kadar fazla olursa, dokularınıza besin ve oksijen taşımak için o kadar çok kan gerekli olur. Damarlarınızdan akan kan miktarı artar ve bu nedenle damar duvarlarına gelen baskı da yükselir.
  • Fiziksel olarak aktif olmamak: Aktif olmayan insanların kalp ritmleri genelde daha yüksek olur. Kalp ritmi ne kadar yüksek olursa, kalbiniz her kasılmada daha fazla çalışmak zorunda kalır ve bu da damarlara daha fazla baskı gelmesi anlamına gelir. Fiziksel aktivitede bulunmamak fazla kilolu olma riskini de arttırır.
  • Tütün ürünleri kullanmak: Sigara ve tütün çiğnemek tansiyonu geçici olarak ama anında yükseltir, fakat tütündeki kimyasallar damar duvarlarınıza da zarar verebilirler. Bu da damarların daralmalarına sebep olur ve kalp hastalığı riskini arttırır. Pasif içicilik de kalp hastalığı riskini arttırır.
  • Çok tuzlu yemek: Beslenmenizde çok fazla tuz olması bedeninizin sıvı tutmasına sebep olur ve bu da tansiyonu yükseltebilir.
  • Çok az potasyum almak: Potasyum hücrelerinizdeki sodyum miktarını dengeler. Bu nedenle iyi kalp sağlığı için iyi bir potasyum dengeniz olmalıdır. Eğer beslenmenizden yeterince potasyum almıyorsanız, susuzluktan dolayı fazla potasyum kaybediyorsanız veya başka bir rahatsızlığınız varsa, kanınızda sodyum birikebilir.
  • Çok fazla alkol almak: Ağır içicilik zaman içerisinde kalbinize zarar verir. Kadınlar için günde bir bardaktan, erkekler için günde iki bardaktan fazla alkol tüketmek tansiyonunuzu etkileyebilir.

 

Eğer alkol alıyorsanız ölçülü olun. Sağlıklı yetişkinler için bu genelde kadınlarda günde bir bardak, erkeklerde iki bardak anlamına gelir. Burada bir içecek bira için konuşmak gerekirse günde 35 cl bira anlamına geliyor. Yoğun alkollü içeceklerde bu ölçü daha düşük olacaktır.

  • Stres: Yüksek stres düzeyi tansiyonda geçici bir yükselmeye sebep olur. Çok yemek, tütün ürünleri kullanmak ve alkol almak gibi strese bağlı alışkanlıklar tansiyonda daha fazla yükselmeye sebep olabilirler.
  • Bazı kronik rahatsızlıklar: Bazı kronik rahatsızlıklar tansiyon yüksekliği riskini arttırabilirler. Bunlar arasında böbrek hastalığı, diyabet ve uyku apnesi bulunuyor.

Bazen gebelik de yüksek tansiyona sebep olabilir.

Yüksek tansiyon genelde yetişkinleri etkiler ancak çocuklarda da risk vardır. Bazı çocuklarda yüksek tansiyon böbrek ve kalp problemlerinden kaynaklanır. Ayrıca kötü yaşam tarzı alışkanlıkları, örneğin sağlıksız beslenme ve egzersiz yapmamak gibi şeyler çocuklarda yüksek tansiyona katkıda bulunabilir.

Komplikasyonlar

Damar duvarlarınızda yüksek tansiyondan dolayı aşırı basınç olması onlara ve ayrıca organlarınıza da zarar verir. Tansiyonunuz ne kadar yüksek olur ve ne kadar süre kontrolsüz kalırsa, hasar o kadar büyük olur.

Kontrolsüz yüksek tansiyon aşağıdakiler gibi komplikasyonlara sebep olabilir:

  • Kalp krizi ve inme: Yüksek tansiyon damar sertleşmesine sebep olur ve bu da kalp krizine, inmeye ve başka komplikasyonlara sebep olabilir.
  • Anevrizma: Yüksek tansiyon damarların zayıflamasına ve şişmesine sebep olarak anevrizma oluşturabilir. Anevrizma yırtılırsa hayati tehlike oluşabilir.
  • Kalp durması: Damarlarınızdaki yüksek basınca karşı kasılmak zorunda kalan kalp daha güçlü çalışır. Bu da kalpteki pompa odacığının kalınlaşmasına sebep olur. Zaman içerisinde kalınlaşan kasın yeterince kan pompalaması zorlaşabilir ve bu da kalp durmasına sebep olur.
  • Böbrek damarlarında daralma ve zayıflama: Bu durum organların normal çalışmalarına engel olabilir.
  • Göz damarlarında kalınlaşma, daralma ve yırtılma: Görme kaybına sebep olabilir.
  • Metabolik sendrom: Bu sendrom bedeninizin metabolizmasındaki bozuklukların bir grubudur. İçerisinde bel çevresi, yüksek trigliserit oranları, iyi kolesterolde düşme, yüksek tansiyon ve yüksek insülin düzeyleri gibi koşullar vardır. Bu rahatsızlıklar diyabet, kalp hastalığı ve inme geliştirme riskinizi arttırırlar.
  • Hafıza ve anlama problemleri: Kontrolsüz yüksek tansiyon düşünme, hatırlama ve öğrenme yeteneğinizi etkileyebilir. Hafıza ve anlama konseptlerine dair problemler yüksek tansiyonu olan insanlarda daha yaygındır.
  • Bunama: Daralmış ve tıkanmış damarlar beyne giden kan miktarını sınırlandırabilirler ve buna vasküler bunama adı verilir. Beyne giden kanı etkileyen bir inme de vasküler bunamaya sebep olabilir.