Uyku apnesi, uyku esnasında kişinin solunumunun tekrar tekrar durduğu ve başladığı bir uyku bozukluğudur. Semptomlar arasında; gündüz uykusu, yüksek sesle horlama ve gece boyu huzursuz bir uyku bulunur.
Uyku apnesi, bir gecede uyku çalışması ile kolaylıkla teşhis edilir. Bununla birlikte, tedavi edilmemiş uyku apnesi, kalp hastalığı ve depresyon gibi ciddi sağlık komplikasyonlarına yol açabilir; uykulu sürüş motorlu araç kazalarının riskini de artırabilir.
Günümüzde her 5 yetişkinden 1’inde hafif obstrüktif uyku apnesi semptomları bulunurken, 15 kişiden 1’inde orta veya şiddetli semptomlar görülür.
Menapoz ve menopoz sonrası, kadınlarda uyku apnesi riski artar. Uyku apnesi, hipertansiyon için bağımsız bir risk faktörüdür. Ayrıca 50 yaş ve üzeri insanlarda daha sık görülürken, çocuklar da dahil olmak üzere her yaştan insanı etkileyebilir.

Uyku Apnesi Nedir?

Uyku apnesi, bloke olmuş hava yolu (obstrüktif) veya beyindeki sinyal merkezi probleminden (merkezi) dolayı, uyku sırasında ortaya çıkan nefes almada istemsiz bir duraklamadır. Uyku apneli hastaların çoğu obstrüktif vakadır.
Uyku apnesi bozukluğu olan insanlar farkında olmadan uykuda tekrar tekrar nefes almayı bırakırlar. Hava yolu açıldığında kişi nefes alabilir, derin nefes alabilir veya nefes nefsepsiyuma, boğulma veya boğulma hissi ile tamamen uyanabilir.

Uyku Apnesinin Nedenleri

Kas değişiklikleri: İnsanlar uyurken, hava yolunu açık tutan kaslar gevşer ve hava yolunun daralmasına neden olur. Normal koşullar altında, bu gevşeme akciğerlerin içindeki ve dışındaki hava akışını engellemez.

Fiziksel engeller: Solunum yolunu çevreleyen ek kalınlaştırılmış doku veya aşırı yağ depoları olduğunda, tıkanıklık hava akışını kısıtlar ve sıkışan hava, tipik olarak uyku apnesi ile ilişkili olan yüksek sesle horlamaya neden olabilir.

Beyin fonksiyonu: Merkezi uyku apnesinde, daha az görülen bir neden olarak; solunum için nörolojik kontroller anormal olup, solunum kontrolünün ve ritminin arızalanmasına neden olur.

Apne gerçekleşmesi: Hava yolu tamamen tıkandığında, horlama durur ve 10-20 saniyelik bir süre boyunca solunum yoktur, beyin sinyalleri kasları sıkıştırarak hava akışını geri getirir. Bu süreç gece boyunca yüzlerce kez devam etse de, apneyi yaşayan birey, sorunun farkında değildir.

Risk Faktörleri

• Sırtüstü yatmak
• Şişmanlık
• Kronik sinüzit
• Geniş boyun çevresi
• Kilo artışı
• Menopoz
• Büyük bademcikler
• Down Sendromu
• Sigara içmek
• Aile öyküsünde uyku apnesi

Uyku Apnesinin Belirtileri

Apne, bir başka kişi tarafından farkedilebilir. İnsanın nefes almayı bıraktığı, birdenbire nefes almaması veya homurdanması, uyanması ve ardından uykuya geri dönmesi fark edebilir. Uyku apnesinin en yaygın semptomlarından biri gündüz uykusu halidir. Hasta, sorunlarının farkında olmayabilir ancak gece uyandıysa uykuları huzurlu olmayacaktır. Sonuçta da, gün boyunca alışılmadık derecede uykulu hissedeceklerdir.

Ek semptomlar şunları içerir:

  • Huzursuz uyku veya uykusuzluk
  • Konsantrasyon zorluğu
  • Yüksek sesle horlama
  • İdrar yapmak için birkaç kez uyanmak
  • Ağız kuruluğu veya boğaz ağrısı ile uyanma
  • Sabah baş ağrısı
  • Sinirlilik
  • Mide ekşimesi
  • Libido düşüklüğü
  • Geniş boyun çevresi

Uyku bozuklukları bir dizi komplikasyon ve diğer koşullarla da ilişkilendirilmiştir. Bunlar arasında şunlar bulunur:

  • Motorlu taşıt kazaları
  • Zihinsel engellilik
  • Metabolik sendrom
  • Ruh hali değişiklikleri
  • Yüksek tansiyon
  • İnme
  • Göz tansiyonu
  • Hafıza sorunları
  • Kronik yorgunluk
  • Yaşam kalitesinin düşmesi

Uyku apnesi, bir gece uyku laboratuvarında yapılan bir uyku çalışması (gece polenomnografisi) ile teşhis edilir. Bu çalışma, uyku esnasında beyin dalgalarını, göz ve bacak hareketlerini, oksijen seviyelerini, hava akışını ve kalp ritmini kaydeder. Uyku bozukluklarında uzmanlaşmış bir doktor da testi yorumlar.

Bazı kişiler için, Evde Uyku Apnesi Testi yapılabilir. Her saatte bir ortaya çıkan apne bölümlerinin/ataklarının sayısı uyku apnesinin şiddetini belirler:

Normal – Saatte 0-5 apne atağı.
Hafif uyku apnesi – Saatte 5-15 apne atağı.
Orta derecede uyku apnesi – Saatte 16-30 apne atağı.
Ağır uyku apnesi – Saatte 31 ve daha fazla apne atağı.

Uyku Apnesi Tedavisi

Uyku apnesi, motorlu araç kazaları, konsantrasyon güçlüğü, depresyon, kalp krizi ve inme gibi genel sağlık ve yaşamı tehdit eden komplikasyonların çoğalmasıyla ilişkili ortak bir sorundur. Apne nedenine ve seviyesine bağlı olarak, farklı tedavi yöntemleri vardır. Tedavinin amacı uyku esnasında solunumu normalleştirmektir.

Solunumun normale dönmesi uyku apnesi üzerinde şu etkilere neden olur:

• Gündüz yorgunluğunu ortadan kaldırır.
• Apne veya uyku eksikliğinden dolayı oluşan ve istenmeyen zihinsel sağlık değişikliklerini ortadan kaldırır.
• Yetersiz nefes alma gerginliğinden kaynaklanan kardiyovasküler değişiklikleri önler.

Yaşam tarzı değişiklikleri, solunumun normale dönmesi için şarttır ve tedavideki ilk adımlardır. İlk adım olarak;

• Alkol bırakılmalı
• Sigara bırakılmalı
• Kilo verilmeli
• Yan yatar pozisyonda uyku öğrenilmeli

Diğer tedavi yöntemleri olarak;

Sürekli pozitif havayolu basıncı tedavisi: Uyku apnesi için öncü tedavidir. Bu, hafifçe bir maske boyunca pozitif basınçlı hava akışı sağlayarak solunum yolunu açık tutar.

Cerrahi: Hava yolunu genişletebilen çeşitli cerrahi işlemler var. Cerrahi işlemler; tıkanmış dokuyu sertleştirmek veya küçültmek için, aşırı doku veya büyümüş bademcikleri temizlemek için kullanılabilir. Ameliyatın kapsamına bağlı olarak, işlemler bir doktor ofisinde veya hastanede yapılabilir.

Mandibular yeniden konumlandırma cihazı: Hafif veya orta derecede uyku apneli bireyler için uygun özel yapım ağız aletidir. Bu parça, dilin arkasındaki alanı genişletmek için uykudayken çeneyi ileri bir konumda tutar. Böylece, üst havayolunu açık tutmaya, apneleri önlemeye ve horlamaya yardımcı olur.

Bazı insanlar sürekli pozitif hava yolu basıncı tedavisi kullanmada sorun yaşar ve kalıcı bir fayda sağlamadan önce tedaviyi durdururlar. Bununla birlikte, ekipmanın daha rahat ve ayarlama periyodunun düzgün olabilmesi için alınabilecek birçok önlem var. Maske ve aparatlar ayarlanabilir ve havadaki nem ilavesi, burnu rahatlatabilir.

Mandibular yeniden konumlandırma cihazının yan etkileri olarak, çene veya diş ağrısı ve çene eklem hastalıklarını ağırlaştırması görülebilir.

Uyku apnesini tedavi etmemenin potansiyel sağlık etkileri, tanı ve tedaviyle ilgili maliyet veya rahatsızlıktan çok daha fazladır. Aşırı gündüz uykusu veya diğer uyku apnesi semptomlarına sahip olan kişiler derhal doktorlarıyla görüşmelidir.