Uyku, çoğu insan tarafından zaman kaybı olarak görülse de, vücudun yenilenmesi, dinlenmek ve hormonların ve organların yeterli çalışması için gerekli olan, oldukça önemli olan aktif bir dönemdir. Kişi uyurken, vücut birçok işlevi gerçekleştirir.

Günümüzde tespit edilmiş yaklaşık 85 uyku bozukluğu vardır. Bu sorunların kişinin yaşam kalitesinin düşmesine, dikkatsizliği ve diğer sağlık sorunlarına yol açmaktadır.Trafik kazalarının neredeyse yarısı uyku ile ilgili sorunlar sebebiyle meydana gelmektedir.  Bazı uyku bozuklukları uykuya dalma veya sürdürme güçlüğüne sebep olurken, bazı uyku bozuklukları gündüz yorgunluğa yol açmaktadır. Bazı uyku problemleri ise kişinin hayatını sürdürmesine dahi engel olabilir.

Kaliteli bir uyku, güne enerjik ve sağlıklı başlamak için oldukça önemlidir. Bu sebeple de uyku ile ilgili herhangi bir problem mevcut ise mutlaka bir uyku uzmanına danışılmalı ve sorunun kaynağı tespit edilmelidir. Aksi halde birçok sağlık problemi, cinsel işlev bozuklukları, kazalar (araç kullanılırken uykuya dalma), hayat kalitesinin düşmesi gibi olumsuzluklar meydana gelebilmektedir.

Uykuda solunum bozuklukları

Uykuda solunum bozuklukları ciddi bir hastalıktır ve tedavisi gerekmektedir. Yaygın olarak uykuda solunumun durması ile kendini belli eder. Yaygın olarak horlama ile belirti veren bu sorun, tıbbi literatürde Obstrüktif Uyku Apne Sendromu olarak adlandırılır.

Kişi, oldukça gürültülü horlar

Kişi, oldukça gürültülü horlar. Genellikle uykuda solunum bozukluğu yaşayan kişilerin eşleri bu durumundan rahatsız olarak tedavi talebinde bulunmaktadır. Uykuda boğazda daralma olması kaynaklı olarak yaşanır. Boğazda bademcikler, küçük dil, damak yapısı gibi darlık oluşturan faktörlerin dışında ise; obezite yani aşırı kiloluluk, alkol kullanımı, yorgunluk, uykusuzluk gibi durumlar da horlama yoğunluğu şiddetlenir.

uyku-bozuklugu

Horlayan kişi, genellikle horladığını fark etmez

 Ancak aile bireylerinin uyarısı ya da komşularının uyarısı sayesinde bu durumu fark edebilir. Yapılan bilimsel araştırmalar; horlamanın yaşın ilerlemesi ile arttığını ve toplumun yaklaşık olarak yarısının horladığını ortaya koymuştur.  Horlamada rol oynayan faktör ise; boğazdaki daralmadır. Bu daralmanın şiddetlenmesi durumunda ise havayolları tamamen kapanır ve nefes kesilir. Bu durumda da uyku apnesi meydana gelir.

Gürültülü horlama sırasında nefes ve dolayısıyla horlama yaklaşık olarak 10 saniye kadar durur. Bu durumun sık sık tekrarlaması ise uyku apne sendromu yani obstrüktif uyku apne sendromu) olarak ifade edilmektedir.

Uykuda Solunum Durması Hastalığı (Obstrüktif Uyku Apne Sendromu)

Uyurken, boğazda tıkanıklıklar meydana gelebilir. Bu sebeple de tekrarlayan solunum sorunları meydana gelebilir. Bu sorunlar ise; uyku apnesi, hipopne olarak adlandırılmaktadır.

Uyurken solunumun tamamen durması ya da ara ara kesilmesi sebebiyle uyku durmadan bölünür. Bunların sonucunda da kandaki oksijen oranı düşer. Soluk alamama, nefes kesilmesi durumunda uyku bölünür ve kişi uyanır. Uyandığında ise yeniden solunum başlar.  Uyanıklık aşamasında ise sinir sistemindeki uyarılarla, kalp ve damarlar üzerindeki kan basıncı çoğalır. Uykunun bozulması sebebiyle de metabolizma olumsuz etkilenir. Cinsel işlev bozuklukları ortaya çıkabilir.

Hastaların gürültülü şekilde horladığı ve sabah yorgun uyandıkları görülebilir. Uykusuzluk nedeni ile zihinsel yetilerinde bozulma, gün içinde uykululuk gibi şikayetler ortaya çıkmaktadır.

Kişinin aşırı kilolu olması, boğazda darlık oluşmasına yol açan faktörler, alkol kullanımı, kullanılan bazı ilaçlar bu sorunun şiddetlenmesine yol açabilir.  ‘Obstrüktif uyku apne sendromu’nun tanısı için uyku laboratuarında uyku ve solunum kaydının yapılması ve incelenmesi gerekmektedir. Bununla beraber basınç tedavisi ile uyku bozukları düzeltilebilmektedir.

Uyum bozukluğu kaynaklı olarak yaşanan uyku sorunları

Uyum bozukluğu kaynaklı olarak yaşanan uyku sorunlarında hasta birkaç gece süren uykuya dalma sorunları yaşamaktadır. Uyum bozukluğu kaynaklı olarak yaşanan uyku sorunu 3 aydan daha kısa sürede kendiliğinden düzelir. Genellikle heyecan ve stres kaynaklı olarak yaşanan bu durum, stres ve heyecana yol açan faktörün ortadan kalkması ile düzelmektedir.

uyku

Kronik uykusuzluk nedir?

Kronik uykusuzlukta, sorunlar en az 1 ay boyunca devam etmektedir. Uykusuz kalan kişilerin çoğu uyku konusunda oldukça endişeli ve hatta panik atak derecesinde telaşlı olmaktadır. Tüm uyku sorunlarının uykuya dair endişelerden kaynaklanmadığı bilinmelidir. Kronik uykusuzluk sorunu olan kişilerde genellikle solunum sistemlerinde ya da kas aktivitelerinde problem olduğu ortaya konmuştur. Bu aşamada mutlaka bir uyku uzmanına danışılmalı ve gerekli yardım alınmalıdır.

Öğrenilmiş uykusuzluk nedir?

Şayet kişi stresli bir süreçten geçiyorsa, bu durumda uykuları da bozulursa, gün içinde enerjik olamayacağından, uykusuz günü tamamlayacağından şüphe edebilir. Bu durumda kişi daha yoğun bir uykusuzluk çekmeye başlar.  Özellikle de sık sık uykusuzluk sorunu yaşıyorsanız; pijamalarınızı giymek, ışıkları kapatmak ve battaniyeyi örtünmek uykusuzluk yaşayacağınızı hatırlatarak uykunuzun kaçmasına yol açabilir.

Psikofizyolojik uykusuzluğu olan bazı hastalar, yatakta olmadıklarında hemen uykuya dalabilirler. Kanepede, gazete okurken, televizyon izlerken veya araba kullanırken uyku durumuna geçebilirler. Uykusuz geçen birkaç gün, öğrenilmiş uykusuzluğa yol açabilmektedir. Bu durumda uyku alışkanlıkların değiştirilmesi gerekecektir.

Fiziksel ve psikolojik kaynaklı hastalıklar da uykusuzluğa yol açabilir!

Çeşitli sağlık sorunları uyku düzenini bozabilir. Bununla beraber psikolojik problemler, kronik stres ve dış faktörler, uyku sorunlarının oluşmasına yol açabilmektedir. Psikiyatrik sorunlar; diğer uyku bozuklukları ve fiziksel hastalıklar kolaylıkla uykusuzluk olarak etki edebilir. Tıbbi hastalığı tedavi etmek uykusuzluğu da tedavi edebilir.

Psikiyatrik Problemler:

Uykusuzluk sorunları arasında; erken uyanma ya da uykuya dalmada güçlük çekme de mevcuttur.  Genellikle depresyon gibi psikolojik problemlerde görülmektedir. Altta yatan sebebin mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir.  Çeşitli durumlarda kullanılan ilaçlar da uyku sorunlarına yol açabilmektedir.

Uyku ile İlişkili Solunum Bozukluğu:

Uyku apnesi olarak ifade edilen durumlarda uyku sırasında nefesin durması söz konusudur. Kişinin gece boyunca sürekli uykusunun kesintiye uğramasına yol açar. Solunumun durduğu süre 10 saniye kadar kısa olabilir. Genellikle hasta uyandığını dahi hatırlamamaktadır.  Uyku apnesinin teşis edilebilmesi için uyku testinin yapılması gerekmektedir. Genellikle bu problem erkeklerde ve kilolu olan kişilerde görülmektedir.

Periyodik Bacak Hareketleri:

Periyodik bacak hareketleri şeklinde ifade edilen durum; uyku sırasında kısa kas kasılmalarıdır. Kasılmalar bir-iki saniye süreli bacak sıçramalarına yol açmaktadır. Her 30 saniyede ya da bir saatte bir bu durum devam eder. Bazı kişilerde uyku boyunca sıçramalar meydana gelebilir.

Gastro-özofajeal Reflü (Mide Ekşimesi):

Uyurken mide içerikleri boğaza ulaşabilir. Bu durumda hasta birçok defa uyanır. Göğüs ortasında meydana gelen ağrı ve sertlik sebebiyle de toplum arasında mide ekşimesi olarak ifade edilmektedir. Reflü, gün içinde meydana geldiğinde yutkunma ve dik durma ile çözülebilirken, uyku sırasında kişinin bunu fark edememesi ve yutkunamaması durumunda reflü şiddetlenebilir. Uyuyan kişi sık sık öksürür ve boğulma hissi ile uykusundan uyanır. Yattığı için de daha fazla reflü meydana gelir.  Bu gibi problemlerde hastanın baş bölümünün vücuda göre daha yüksekte olması gerekmektedir.