Yenidoğan, bebeğin ilk 28 günlük sürecini ifade eder. Bebeklerin %80’inde yeni doğan sarılığı mevcuttur. Yeni doğan bebeklerde meydana gelen sarılıkların çoğu fizyolojik sarılıktır; yani belli bir tehlike sınırını aşmamaktadır.
Yenidoğan sarılığı nasıl oluşur?
Sarılık, bilirubin denilen ve cilde sarı rengi veren bir maddenin kandaki oranının yükselmesi sonucunda deride birikmesi ile meydana gelmektedir. Yeni dünyaya gelmiş bebeklerde kırmızı kan hücreleri olan alyuvarlar daha fazladır. Bu sebeple de parçalanması sebebiyle bilirubin maddesinde yükselme gözlemlenir. Bebek dünyaya gelmeden önce, bebeğin bilirubini anne adayının karaciğerini temizler. Bebek dünyaya geldikten sonra ise bebeğin karaciğerini temizlemesi için bilirubin seviyesinin yükselmesi gerekmektedir. Karaciğer, yeterli oranda bilirubin atamamış ise sarılık meydana gelir.
Yeni dünyaya gelmiş bebeklerde sarılık hastalığının en erken dönemde teşhis edilmesi, tedavi şansının artması için oldukça önemlidir. Sarılık genellikle kendiliğinden geçebilse de, çeşitli durumlarda bilirubin seviyesi hızla yükselebilir ve beyin hasarı meydana gelebilir. Bundan dolayı da sarılığı olan yenidoğanların özellikle ilk bir hafta-on gün içindeki doktor takipleri son derece önem teşkil eder.
Fizyolojik sarılık nedir?
Fizyolojik sarılık, bebeğin dünyaya gelmesinden sonraki 2. Ya da 3. Günde başlamaktadır. En yüksek seviyede görülen sarılık, ilerleyen günlerde azalmaktadır.
Bebekte sarılığa yol açacak diğer sebepler
Bebeklerde sarılığa yol açabilecek farklı sebepler de mevcuttur. Bu sebeplerden en yaygını ise kan uyuşmazlığıdır.
Diğer sebepler ise:
- Bebeğin yetersiz beslenmesi,
- Bebeğin annesinin şeker hastası (diyabet) olması,
- Bazı zor doğumlarda, bebeğin kafa derisi altında kan toplanması durumunda,
- İdrar yolu enfeksiyonu söz konusu ise,
- Anne sütü sarılığı mevcut ise,
- Doğuştan gelen bazı enzim hastalıkları durumunda, bebeklerde sarılık görülme riski artmaktadır.
Bebeğimin sarılık olup olmadığını nasıl anlayacağım?
Sarılık, bebeğin yüzünde başlamaktadır. Kanındaki bilirubin oranı yükseldikçe, göğüs kısmına, karnına, kollarına ve bacaklarına doğru sarılık yayılır. En sonunda ise göz akının sarardığı görülür.
Cildin sarı rengi en sağlıklı olarak gün ışığında ya da florasan lamba altında görülmektedir. Parmakla hafifçe burun ya da karın cildine bastırılıp kaldırıldığında sarı renk daha bariz bir şekilde tespit edilebilir. Bebeğin sarılık olduğundan şüphe duyuyorsa, zaman kaybetmeden bilirubin seviyesinin tespit edilmesi için en yakın sağlık kuruluşuna gitmeniz gerekmektedir. Doktorun yapacağı ayrıntılı muayene sonucunda kandaki bilirubin seviyesi tespit edilir ve uygun tedavi yöntemine geç kalmadan başlanmış olur.
Bilirubin yükseldikçe bebekte hangi belirtiler meydana gelir?
İlk olarak bebeğin cildindeki sarılık git gide koyulaşır ve daha belirgin olur. Bebek daha uzun süre uyur ve emme isteği yok olmaya başlar. Bu sebeple de beslenemeyen bebeklerde sarılık git gide şiddetlenir. Şayet bilirubin aşırı yükselirse ve beyin etkilenirse bu durumda bebek tiz sesle ağlamaya başlar. Kafasını geriye doğru atabilir ve havale meydana gelebilir. Bu durumda bebekte zeka, motor gelişim geriliği, işitme ya da görme ile ilgili sorunlar meydana gelebilir.
Hangi bebekler sarılık açısından daha dikkatli takip edilmelidir?
- Miadından erken dünyaya gelmiş bebekler,
- Doğum aşamasında kafa derisi altında kanama gözlemlenmiş bebekler,
- Doğduktan sonraki ilk 24 saatte sarılığı teşhis edilen bebekler,
- Emme ile ilgili sorunlar yaşayan ve bu sebeple de iyi beslenemeyen bebekler,
- Sarılığı iki haftadan uzun süren bebekler,
- Büyük kardeşlerinin bebeklik dönemlerinde ışık tedavisi gerektirecek kadar sarılık tespit edilmiş olan bebekler yakından takip edilmelidir.
