Yenidoğanlarda ve bebeklerde en sık karşılaşılan sağlık problemlerinden birisi yüksek ateştir. Çoğu zaman yüksek ateş sebebiyle anneler, tüm geceyi bebeklerinin başında geçirirler, ateşi düşürmek için pek çok yol denerler. Ancak akıldan çıkarmamak gereken bir husus var ki; yenidoğanlarda belli dereceye kadar yüksek ateş normal karşılanabilir bir durumdur. Burada ateşin derecesi ve beraberinde onu takip eden semptomlar önemlidir. Zira bazı durumlarda ateş bir hastalık belirtisiyken, bazen de bebek çok ciddi enfeksiyon geçirdiği halde hiçbir belirti gözlenmeyebilir. Bu bağlamda ateş tek başına hastalığın seviyesi hakkında fikir vermez, ancak bir sorun olabileceğinin belirtisi olarak algılanabilir.

Bebeklerde normal ateş sınırı nedir, kaç derece arasında olmalıdır?

Yenidoğanlarda ve bebeklerde ateş ölçümü çok hassas bir konudur. Ateşin ölçüldüğü ortamın ısısı, ölçümün yapıldığı cihaz, hatta ölçümün yapıldığı saat bile önemlidir. Örneğin sabah saatlerinde bebeğin ateşi en düşük seviyeyi gösterirken, akşam saatlerinde en yüksek seviyeyi gösterir. Başka bir açıdan bakıldığında ateş ağızdan ölçülmüşse, makattan ölçülen ateşe göre 0,6 derece daha düşük bir veri elde edilir. Bununla birlikte bebeğin koltukaltından ve kasığından ölçülen ateş de, ağızdan alınan ateşe göre 0,6 derece daha düşük çıkar. Tüm bunlardan yola çıkılarakbebeğin ateşinin normal olduğunu düşünebilmek için;

  • Ateşi makattan ölçülüyorsa en yüksek 38 derece,
  • Ağızdan ölçülüyorsa en yükse 37,5 derece,
  • Kasıktan ölçülüyorsa en yüksek 37 derece olmalıdır.

Bebeğin ateşinin normalden yüksek olarak düşünülebilmesi için derecenin 38’in üzerinde, çok yüksek olduğunun söylenebilmesi için de 39’un üzerinde olması gerekir. Bebeklerde 40 derecenin üzerinde ölçülen ateş ise hayati tehlikeye yol açabilecek bir sorundur. Bebeklerde ateş ölçümünün yapıldığı cihaz da elde edilen verinin güvenirliği açısından önem taşır. Bu bağlamda cam ve dijital ateş ölçerler 3 dakika boyunca vücuda temas ettirilmelidir. Bebeğin alnından ölçüm yapabilen cihazlar ise anında doğru sonucu verebilmektedir. Ayrıca bebeklerin vücut ısıları çevresel ve psikolojik koşullardan da etkilenmektedir. Örneğin sıcak bir ortamda olan, çok kalın giydirilen, heyecanlanan ya da sinirlenen bebeklerin de ateşleri biraz yüksek çıkar.

3 aylıktan küçük bebeklerde ateş

3 aylıktan daha küçük bebeklerde ateşin 38 derecenin üzerinde ölçülmesi, acilen bir sağlık kuruluşuna başvurmayı gerektiren bir sebeptir. Zira yenidoğanların bünyeleri enfeksiyonlarla savaşacak güçte olmadığı için, yaşamı tehdit edecek derecede ciddi enfeksiyonlar gelişebilir.

3 aylıktan büyük bebeklerde ateş

Bebeğin vücudunun enfeksiyonlarla savaşma yollarından birisi de ateştir. Bu bakımdan 3 aylıktan daha büyük bebeklerde ateş her yükseldiğinde doktora gidilmesine gerek olmayabilir. Böyle durumlarda ebeveyn bebeğin başından ayrılmamalı doktorun önerdiği aralıklarla ve dozlarda ateş düşürücü şurup verilmeli, ılık su ile duş aldırılmalı ve sık sık bebeğin ateşi ölçülmelidir. 39’un üzerinde almayan ateş bunlar gibi uygulamalarla kısa sürede düşürülebilecektir. Ancak 40 derecenin üzerindeki ateş vakalarında, bir şeyler yemek içmek istemiyorsa, ateş düşürücü fitil ve şuruplara rağmen ateş düşmüyorsa sağlık kuruluşuna götürmek gerekmektedir.

Bebeklerin ateşi nereden ölçülmeli?

Bebeklerin kulakları, dilaltı, makat, alın ve koltukaltı ateşin ölçülmesi için gerçekçi sonuçlar veren noktalardır. Bu bağlamda;

  • 2 yaşından büyük çocuklarda koltukaltından ölçülen ateş direk olarak vücut ısısını verir.
  • Dilaltından ateş seviyesini ölçmek 2,5 yaşından küçük çocuklarda biraz zor olur ve doğru sonuçlar vermeyebilir.
  • Dijital ve elektronik ateş ölçüm cihazlarından doğru sonucu alabilmek için yaklaşık 3-4 dakika beklemek gerekir.
  • Eğer cihazın ucu bebeğin kulak kanalı doğru şekilde oturtulabilirse kulaktan ateş ölçüm cihazları kısa südre, en doğru sonuçları verir.
  • Ateş ölçüm cihazının doğru çalıştığından emin olmak için farklı zamanlarda bebek ateşli değilken ölçüm yapılmalıdır. Bu sayede cihazın güvenirliği ölçülür.

Bebeklerin ateşi neden yükselir?

Bebeklerin anne karnının dışındaki dünyanın koşulların alışmaları zaman almaktadır. Bu bakımdan pek çok çevresel koşul bebeğin vücut ısısını ve genel sağlık durumunu olumsuz etkileyebilmektedir. Bunlar ışığında;

  • Mikrop temelli hastalıklar,
  • Kollajen rahatsızlıklar (eklem romatizması gibi),
  • Neoplaziler (tümörler),
  • Tanı konulamayan rahatsızlıklar,
  • Sahte ateş,
  • İlaç ateşi,
  • Beyin rahatsızlıkları,
  • Şeker hastalığı dolayısıyla vücudun su kaybı,
  • Aspirin zehirlenmesi,
  • Genetik Akdeniz ateşi,
  • Tiroit bezinin fazla çalışması bebekte yüksek ateşe sebep olabilmektedir.

Bebeklerin ateşi nasıl düşürülebilir?

Öncelikle akıldan çıkarılmamalıdır ki; yeni doğanlarda ve bebeklerde ateşin zaman zaman yükselmesi çok sık rastlanan ve çoğu zaman bir sorun teşkil etmeyen durumdur. Bu durumda ilk yapılması gereken bebeğin üzerindeki fazla giysilerin çıkarılması ve bulunduğu ortamın sıcaklığının 20 derece civarında olmasıdır. Ateş ölçünün kesin ve daha gerçekçi sonuç vermesi için bebeğin ateşi makattan ölçülmeli, 2 yaşın altındaki çocuklarda ateş 39-39,5 dereceyi geçiyorsa havale geçirme riskinden dolayı acilen müdahale edilmelidir. Bu durumda amaç ateşin 38-38,5 dereceye düşürülebilmesidir.

Bir bebeği olan kişinin evinde her daim bir tane bebekler için ateş düşürücü şurup bulunmalıdır. Bebeğin ateşi ölçülüp yüksek olduğu fark edildiğinde hemen bir ölçü ateş düşürücü şurup verilmelidir. Fakat şurubun miktarı, bebeğin büyüklüğüne, kilosuna göre doktor tarafından tavsiye edilen dozda ayarlanmalıdır.

Bebeğin fazla giysileri çıkarılıp, ateş şurubu da verildikten sonra da ateşi düşmezse daha fazla beklemeden bir sağlık kuruluşuna ulaşmakta fayda var.

Bebeklerde yüksek ateş ve ishal

Bebeklerde bir seviyeye kadar yüksek ateş evde kontrol altına alınabilir bir sorundur. Ancak yüksek ateşle birlikte ishal, kusma gibi sorunlar da varsa mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Böyle durumlarda evde ebeveynlerin yapabilecekleri bir şey yoktur.

Yüksek ateşte fitil çok etkilidir

Bebeklerin ateşi yükseldiğinde kullanmak üzere evlerde genellikle ateş şurubu ve fitili bulunur. Fitil, şuruba göre daha hızlı etki edip bebeğin ateşini düşürdüğünden yüksek ateş ve acil müdahale gerektiren vakalarda öncelikli olarak fitil kullanılması önerilir. Ateşi olan bebeğe şurup ya da fitil verdikten sonrasında ateşi düşürmek için vücudu soğutma çalışması yapılması gerekir. Soğutma uygulamaları şu şekilde sıralanabilir:

  • Bebeklerin vücut ısısı ortamın ısısından çok etkilendiği için ortamı 20 derece ısıya getirmek, soğutma uygulamalarından birisidir.
  • Bebeklerin vücut ısısını düşürmek için buzlu su yerine, ılık ya da hafif sıcaklıkta bir su ile duş aldırmak gerekir.
  • Bu uygulamalar esnasında bebeğin yanından ayrılmamak ve sık sık ateşini kontrol etmek tavsiye edilir.

Yüksek ateşli bebeğe iğne yapılır mı?

Bebeğin ateşini evde rutin uygulamalarla düşüremeyen ebeveynlerin, en yakın sağlık kuruluşuna gitmeleri gerekir. Buradaki sağlık görevlileri bebeğin büyüklüğüne, ateşinin derecesine göre en doğru yaklaşımla, en faydalı uygulamayı yapacaklardır. Bu bağlamda bebeklerde yüksek ateş vakalarında şurup, fitil ve enjeksiyon gibi tedavi yöntemleri kullanılabilir. Bunlardan hangisinin seçileceğine daha çok hekim karar verir ve doktor tarafından uygulanan enjeksiyonun her hangi bir olumsuz etkisi de olmayacaktır. Bu bağlamda genel olarak bir yaşın altındaki bebeklere bacaktan, yürümeye başlayan çocuklara da kalçadan enjeksiyon yapılır.