Son yıllarda sıklıkla duyduğumuz bir terim, Glisemik indeks. Kilo veremeyişimizin ardında hep bu sindi ad yatıyor diyorlar. Peki nedir bu?  Aslında en basit tanımıyla bir karbonhidratın kan şekerini yükseltme özelliğidir.

Glisemik İndeks nedir?

İlk olarak Amerikalı Dr. David J. Jenkins ve meslektaşlarının yaptıkları araştırmalarla 80’li yılların başında ortaya çıkan glisemik indeks kavramı, diyabet hastalarına hangi karbonhidratların iyi geleceğini öğrenmek amacıyla yapılan araştırmalar beslenme etiğine yepyeni bir bakış açısı kazandırmıştır.

Bilindiği üzere vücudumuzun yakıtları karbonhidratlar, karbon, hidrojen ve oksijen moleküllerinden oluşmakta ve yapı olarak basit (örneğin şeker) ve kompleks karbonhidratlar (patates gibi) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Glisemik İndeks neden önemli?

İki karbonhidratın da vücuda etkileri incelendiğinde görülen ilk etken, kan şekerini yükseltme hızlarının birbirinden farklı olmasıdır. Basit karbonhidratlar kan şekerini hızla yükseltirken, daha zor sindirilen kompleks karbonhidratlar kan şekerini daha yavaş bir hızla yükseltmektedir. Glisemik indeks yükü işte bu yüzden çok önemli bir kavram haline gelmiştir.

Vücuda besin girdiğinde pankreastan salgılanan insülin hormonunun ana görevleri; besini enerjiye çevirmek ve ihtiyaç fazlası besinleri, glisemik indeks yükü fazla besinleri, vücutta daha sonra kullanılması amacıyla karaciğere ve diğer organlara taşımak, depolamaktır.

Glisemik indeks yükü fazla besinler tüketilirse ne olur?

Glisemik indeks yükünün bu noktada vücutta nasıl bir etki oluşturabileceğini kavrıyoruz: Glisemik indeks yükü fazla besinler tüketildiğinde, yükselen ani kan şekerine karşılık yükselen insülin miktarı, kan şekerini hızlıca düşürür. Kan şekerinin vücutta depolanması yağlanmaya neden olur.  Zavallı pankreas da kan şekerinin ani yükselişlerini dengelemek amacıyla epey yorulur ve beraberinde birçok rahatsızlık -diyabet, hipertansiyon, damar sertliği gibi- görülür. Kan şekerindeki bu ani dalgalanmalar sizi daha çok karbonhidrat tüketmeye yönelten bir istek oluşturur ve yedikçe yediren bir döngünün içerisine çekilmeye başlarsınız.

Glisemik indeks yükü düşük kompleks karbonhidratlar ise kan şekerini yavaş ve daha az yükselttiği için tokluk hissiniz daha uzun sürer.

Glisemik indeks sınıflandırması nedir?

Kilo vermek daha sağlıklı olmak, diyabetten, kalp-damar rahatsızlıklarından korunmak isteyenlerin kesinlikle glisemik indeks yükü sınıflandırma hakkında bilgi sahibi olup, beslenmesini buna göre düzenlemesi glisemik indeks yükü fazla olan besinleri sınırlı tüketmesi gerekmektir.

          Glikozun glisemik indeks yükü 100 olarak kabul edilmektedir. Referans noktası olarak alınan bu değer ile diğer gıdalar düşük, orta ve yüksek glisemik indeks yüküne sahip olmaları ile derecelendirilmiştir.

O zaman hızlıca işe koyulmak için hangi besinlerde ne kadar glisemik indeks yükü varmış öğrenelim:

Besinlere göz atmadan önce bilmeniz gereken derecelendirme:

0-55   Düşük glisemik indeksli gıdalar

56-69 Orta glisemik indeksli gıdalar

70-100   Yüksek glisemik indeksli gıdalar

SEBZELER

GLİSEMİK İNDEKS(Gİ)

Kereviz

35

Yer elması

50

Bal kabağı

64

Bezelye(taze)

35

Bezelye(konserve)

45

Brokoli

15

Enginar

20

Lahana

15

Kabak

15

Taze fasulye

30

Turp

15

Ispanak

15

Salatalık

15

Patlıcan

20

Soğan

15

Sarımsak

15

Kıvırcık salata

10

Mantar

15

Taze biber

10

Şili biber

15

Şalgam

45

Şalgam(pişmiş)

85

Mısır

55

Tatlı mısır

65

Pırasa

15

Havuç

70

Havuç(pişmiş)

85

Patates (fırında pişmiş)

95

Patates(haşlanmış)

82

Patates(püre)

87

Patates(kızartma)

98

Patates unu(nişasta)

95

Tatlı patates

65

Kumpir

85

Domates

15

Domates(kuru)

35

Domates sosu

45

Salça

35

Tatlı su kabağı

75

Pancar

30

Rezene

15

Turşu

15

Lahana turşusu

15

Maydanoz, fesleğen, keklikotu

5

Kuşkonmaz

15

Dereotu

15

Kuzukulağı

15

Brüksel lahanası

15

Karnabahar

15

Zencefil

15

MEYVELER

BESİN

GLİSEMİK İNDEKS(Gİ)

Elma(yeşil-kırmızı)

38-54

Armut(ham-olgun)

39-53

Ayva

35

Muz(ham)

54

Muz(olgun)

62

Kayısı(olgun)

57

Kayısı(kuru)

44

Erik(olgun)

55

Erik(kuru)

40

Mango

55

Portakal

45

Malta eriği

55

Şeftali

43

Üzüm

59

Üzüm(kuru)

64

Kiraz

25

Kivi(olgun)

52

Böğürtlen

25

Yaban mersini

25

Çilek

40

Greyfurt

36

Ananas

66

Kavun(olgun)

65

Karpuz

76

Hindistan cevizi

45

Hindistan cevizi sütü

40

Limon

20

Avokado

10

Hurma

39

İncir

35

İncir(kuru)

40

Nar

35

Vişne

20

Mandalina

30

Zeytin

15

TAHILLAR VE BAKLİYATLAR

BESİN

GLİSEMİK İNDEKS(Gİ)

Yulaf ezmesi, yulaf lapası

60

Kepek (yulaf, buğday…)

15

Mısır gevreği

93

Beyaz un

85

İrmik

50

Pirinç unu

95

Patates unu

90

Mısır unu

70

Çavdar unu

45

Soya unu

25

Mısır nişastası

85

Şehriye

46

Erişte

35

Bulgur

48

Baget ekmek

81

Çavdar ekmeği

45

Glutensiz beyaz ekmek

90

Tam buğday ekmeği

50

Beyaz sandviç ekmeği

85

Beyaz somun ekmek

70

Kızarmış ekmek

45

Yulaf ekmeği

65

Hamburger ekmeği

61

Kahvaltı gevreği

30

Makarna

50

Bisküvi

70

Yulaflı kurabiye

55

Kuru fasulye

34

Kuru Barbunya

38

Nohut

41

Humus

27

Sarı mercimek

31

Yeşil mercimek

25

Kırmızı mercimek

26

Kahverengi mercimek

30

Soya

23

Pilavlık pirinç

87

Pirinç

70

Kırmızı pirinç

55

Kahverengi pirinç

50

Kinoa

35

Börülce

42

Kuru iç bakla

80

Nohut ve fasulye konservesi

35

Arpa

25