Obezite; diyabet, yüksek tansiyon ve kalp hastalıkları dahil olmak üzere metabolik hastalıklar için en önemli risk faktörlerinden biridir. Vücut Kitle İndeksi 30 kg/m2 olan kadın ve erkekler, obez olarak kabul edilir ve zayıf ya da aşırı kilolu olanlara göre olumsuz sağlık koşulları açısından daha yüksek risk altındadır.
Bu nedenle, Vücut Kitle İndeksi, olumsuz sağlık sonuçları açısından yüksek risk altındaki kişileri tanımlamak için önemli bir gösterge haline gelmiştir.
Vücut yağ dağılımı da obezite ile ilişkili hastalıklar için önemli bir risk faktörüdür. Aşırı karın yağı, metabolik hastalıkların riskinin artması ile ilişkilidir. Bel çevresi 102 cm (erkekler) ve 88 cm (kadınlar)’den daha geniş olanların kronik hastalık riskinin arttığı düşünülmektedir.
Vücut Kitle İndeksi
Vücut Kitle İndeksi, fazla kilo ve obezitenin bir ölçüsüdür. Kişinin kilosu ve boyuna göre hesaplanır. Vücut Kitle İndeksi, vücut yağının bir tahmini ve daha fazla vücut yağıyla ortaya çıkabilecek hastalıklar için riskinizin bir göstergesidir.
Bu değer ne kadar yüksekse; kalp hastalığı, yüksek tansiyon, tip 2 diyabet, safra kesesi taşları, nefes problemleri ve belirli kanser türleri gibi belirli hastalıklar için riskiniz de o kadar yüksektir. Vücut Kitle İndeksi şu anlama gelir:
- Zayıf: 18.5’in altında
- Normal: 18.5 – 24.9 arası
- Kilolu: 25.0 – 29.9 arası
- Obezite: 30 ve üzeri
Bel Çevresi
Bel çevresi ölçümü; aşırı kilo ve obeziteyle birlikte gelen olası sağlık risklerinin belirlenmesine yardımcı olur. Vücut yağlarınızın çoğu bel çevrenizdeyse; kalp hastalıkları ve diyabet için daha yüksek risk altında olursunuz.
Bu risk; kadınlarda 88.9 cm ve erkeklerde 101 cm’den daha geniş bir bel ölçüsü ile artmaktadır. Belinizi doğru bir şekilde ölçmek için, ayakta durun ve kalçalarınızın hemen üzerine bir mezura yerleştirin. Nefes aldıktan sonra, belinizi ölçün.
Beden Kitle İndeksi ve bel çevresi ölçüsüne göre risk hesaplama, obezite ile ilişkili hastalıklar ya da durumla geliştirme riskinizi arttırıp arttırmadığına dair bir fikir verir.
Obeziteyle İlişkili Sağlık Sorunları İçin Risk Faktörleri
Obez olmanız dışında, aşağıdaki koşullar sizi kalp hastalığı ve diğer kronik hastalıklar için daha fazla risk altına sokacaktır:
- Yüksek kolesterol
- Yüksek tansiyon
- Düşük iyi kolesterol
- Yüksek şeker
- Ailede erken kalp hastalığı öyküsü
- Hareketsiz yaşam
- Sigara bağımlılığı
Obez ya da aşırı kilolu olan kişilerin kilo vermeleri önerilir. Mevcut kilonuzun %5-10’u gibi küçük bir kilo kaybı bile, obezite ile ilişkili hastalıkların ortaya çıma riskini azaltacaktır.
Yüksek bel çevresi ölçüsü olmayan ya da ikiden daha az risk faktörü olan kişilerin, kilo vermek yerine kilo almamaya dikkat etmeleri gerekebilir. Yüksek bir risk altında olup olmadığınızı öğrenmek için bir uzmana danışın. Doktorunuz; Vücut Kitle İndeksi, bel çevresi ölçüsü ve diğer risk faktörlerini değerlendirecektir.
Sağlıklı Bel Çevresi Ölçüsü
Bel çevresi ölçünüzü hesaplayarak, obeziteyle ilişkili kronik hastalıklar için risk altında olup olmadığınıza dair fikir edinebilirsiniz.
Erkekler için 94 cm ve daha yüksek bel çevresi; kronik hastalıkların riskinin arttığını gösterir. 102 cm ve daha yüksek bir ölçü, bu riskin daha fazla arttığı anlamına gelir.
Kadınlar için 80 cm ve daha yüksek bel çevresi; kronik hastalık riskinin arttığını gösterir. 88 cm ve daha yüksek bir ölçü ise, daha yüksek kronik hastalık riskine işaret etmektedir. Genel olarak, bel çevreniz ne kadar genişse; kalp hastalığı, tip-2 diyabet ve bazı kanserler için riski o kadar arttırmaktadır.
- Erkekler
Artmış risk: 94 cm
Çok artmış risk: 102 cm
- Kadınlar
Artmış risk: 80 cm
Çok artmış risk: 88 cm
Bu bel çevresi ölçüleri; çocuklar ve hamile kadınlar için geçerli değildir. Ek olarak; karın genişlemesini içeren sağlık sorunları olan kişiler için de geçerli değildir.
Bel Çevresi Neden Ölçülmelidir?
Fazla vücut yağını bel çevresinde taşımak; kalçalarda taşımaktan daha fazla sağlık riski taşır. Bel çevresi, organları kaplayan tehlikeli yağın iyi bir tahminidir. Bu nedenle; kalp hastalıkları, kadınlarda şeker hastalığı ve metabolik sendromun daha doğru bir tahmincisidir.
Bel Çevresi Nasıl Ölçülür?
Risk seviyenizi öğrenmek için bel çevrenizi doğru bir şekilde ölçmeniz önemlidir:
- Mezurayı doğrudan cildinize yerleştirin.
- Bel çevresi ölçümü için doğru yer; en alt kaburga kemiğiniz ile kalça kemiğinizin üstü arasındadır.
- Normal bir nefes verin ve ölçüm yapın.
- Cildinizi sıkmadan, mezuranın sıkı olduğundan emin olun.
Bel Çevresi Ölçüsünün Metabolik Sonuçları Tahmin Etme Gücü Nedir?
Bel çevresinin yüksek tansiyon, diyabet, kalp hastalıkları gibi risk faktörlerini öngörmedeki önemli, birçok çalışmada incelenmiştir. Bel çevresi ile sonuçlar arasındaki ilişkiler, şeker hastalığı riski için tutarlı bir şekilde güçlüdür.
Bel çevresi, Vücut Kitle İndeksi’nden daha güçlü bir diyabet göstergesidir. Bel çevresi değerleri, aynı zamanda tutarlı bir şekilde kalp hastalıkları geliştirme riski ile de ilişkilidir. Bir çalışmada; en yüksek ve en düşük bel çevresi kategorisindeki denekler arasında, kalp hastalığı gelişme riskinin 1.5-2 kat arttığı görülmüştür.
Bel çevresi ve sağlık sonuçları arasındaki ilişkiler; cinsiyet ve yağ gibi değişkenlerden etkilenmektedir. Bel çevresi, kadın ve erkeklerde sağlık sonuçlarının önemli bir öngörücüsüdür.
Aslında, bel çevresi ve sağlık sonucu arasındaki ilişki; Vücut Kitle İndeksi ve sağlık sonucu arasındaki ilişkiye göre yaş arttıkça daha az değişir. Bununla birlikte, bel çevresinin; bir cinsiyette ya da yaş kategorisinde, diğerinden daha iyi bir sağlık riski değerlendirmesine sahip olup olmayacağı bilinmemektedir.
Bel Çevresi Ölçüsünü Nasıl Azaltabilirim?
Bel çevresi ölçüsünü azaltmanın yolu, kilo vermekten geçmektedir. Kilo vermek ise; daha iyi beslenme düzeni ve artan fiziksel aktiviteyi içeren bir yaşam tarzını benimsemektir. Aynı zamanda, psikolojik destek de önemlidir.
Birçok insan, sağlıklı bir kiloya ulaşmak için hayali bir beklenti içine girmektedir. %5’lik bir kilo kaybı hedeflenebilir. Örneğin; şu anda 100 kilo olan birinin ayda 5 kilo vermeyi hedeflemesi daha ulaşılabilirdir. Yine de, bu küçük fark bile önemli bir sağlık iyileşmesi ile sonuçlanacaktır.
Bazı insanlar, çok düşük kalorili diyetler ya da zayıflama haplarına ihtiyaç duyabilir. Obezite cerrahisi de bir seçenektir. Ancak, obezite cerrahisi; özellikle obez olanlar, başka risk faktörleri olan veya yaşam tarzlarını değiştirerek kilo vermede başarısız olan kişilerde olasıdır.
Sonuç olarak…
Bel çevresi, vücut yağ dağılımının bir tür göstergesi olup, obeziteyle ilişkilendirilen hastalıklar için yüksek risk altında olan hastaları belirleyebilir. Bel çevresi ölçümü, bazen metabolik hastalık risk faktörlerin varlığı açısından değerlendirilmesi gerektiğinin belirlemesine yardımcı olacak ek bilgiler sağlayabilir.
Ek olarak, bel çevresini ölçmek, bir hastanın egzersiz ve diyete yanıtını takip etmede faydalı olabilir. Çünkü, düzenli egzersiz yapmak; Vücut Kitle İndeksi’nde değişiklik yapmaksızın hem bel çevresi ölçüsünde hem de kronik hastalıkların riskinde bir azalma sağlayabilir.