Skolyoz omurganın bir yana doğru eğilmesine sebep olur. Omurganın herhangi bir kısmını etkileyebilir ancak en yaygın bölgeler arasında göğüs ve bel hizası bulunuyor.

Sıklıkla çocuklarda ortaya çıkar. Çoğu vakada tedavi gerekli değildir ve eğiklik büyüme ile birlikte kendini düzeltir. Ancak eğikliğin derecesine ve çocuğun yaşına göre, destek kıyafetleri ve fizik terapi sıklıkla önerilir.

Skolyoz sahibi olan hastaların az bir kısmında ameliyat gerekli olur. Skolyozun komplikasyonları arasında kronik ağrılar, solunum problemleri ve azalan egzersiz kapasitesi bulunur.

Skolyoz Hakkında Temel Bilgiler

Skolyoz hakkında bazı temel bilgiler şöyle. Detaylar ise devamında.

  • Skolyozun sebebi sıklıkla bilinmez.
  • Az sayıda insanın ameliyata ihtiyacı olur.
  • Bebeklerde belirtileri arasında göğüste bir yana doğru çıkıntı vardır.
  • Kadınlarda erkeklere göre daha yaygın.

Skolyoz Nedir?

Skolyoz olan bireyin omurgasında C ve S şekilli bir eğiklik vardır.

Herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir ancak kendini genelde 10-12 yaşlarında gösterir veya ergenlerde oluşur ancak bebeklerde de bazen belirtiler ortaya çıkabilirler.

Şekil değişiminin sebebi genelde bilinmez ancak bazı vakaların serebral palsi, musküler distrofi, spina bifida ve doğum kusurları ile bağlantılı oldukları biliniyor.

Yapısal eğim kalıcıdır ve bazen başka bir rahatsızlıktan kaynaklanabilir. Yapısal olmayan eğiklik ise geçicidir ve zamanla ortadan kalkma eğilimindedir.

Tedavi

Az bir eğimi olan çoğu skolyozlu çocuğun tedaviye ihtiyacı yoktur.

Doktor her 4-6 ayda bir eğikliğin gözlenmesi ve röntgen ile incelenmesi için takip önerebilir.

Aşağıdaki faktörler doktorun tedavi seçeneklerini değerlendirmesinde etkilidirler:

  • Cinsiyet: Kadınların zamanla daha kötüye gitme ihtimali olan skolyoza sahip olma ihtimalleri erkeklerden daha fazladır.
  • Eğikliğin boyutu: Eğiklik ne kadar geniş olursa, zaman içerisinde kötüye gitme ihtimali o kadar fazladır. S şekilli ve çift eğiklik olarak adlandırılan eğiklikler de zaman içinde kötüye gitme eğilimine sahiptirler. C şekilli olanların kötüye gitme ihtimalleri daha düşük.
  • Eğiklik pozisyonu: Omurganın orta kısmında bulunan eğikliklerin alt ve üst kısımlarında olanlara göre kötüye gitme ihtimalleri daha fazladır.
  • Kemik olgunluğu: Kişinin kemiklerinin gelişimi durdukça kötüye gitme ihtimali düşer. Kemikler henüz büyürlerken destek kıyafetleri daha etkilidirler.

Alçılama

Bebek büyürken onun omurgasının normal pozisyona geri dönmesi için bazen destek cihazları yerine alçılama kullanılır. Bu alçı bir kalıpla uygulanır.

Kalıp hastanın bedeninin dışına takılır ve devamlı giyilir. Bebek hızlı büyüdüğü için kalıp da düzenli olarak değiştirilir.

Korse

Eğer hastada orta düzeyde skolyoz varsa ve kemikler hala gelişiyorlarsa, doktor korse önerebilir. Bu daha fazla eğikliğin oluşmasını önler ancak süreci tersine çevirmez. Korse genelde devamlı giyilir, geceleri bile. Hasta gün içinde ne kadar çok giyerse, o kadar etkili olur.

Korse normalde çocuğun hareketlerini sınırlamaz. Eğer fiziksel aktivitelere katılmak isterse çıkarılabilir.

Kemik gelişimi durduğunda korse daha fazla kullanılmaz. İki tip korse mevcut:

  • TLSO: Plastikten yapılmıştır ve beden çizgilerine uyum sağlar. Kıyafet altından genelde görünmez.
  • Milwaukee korsesi: Tüm gövde korsesidir ve boyundaki bir halka ile sağlanan aparat çene ile başın arka kısmı için destek sağlar. Sadece TLSO tipi korse işe yaramazsa kullanılır.

Bir çalışmada idyopatik skolyoz sahibi olan 10-15 yaşındaki çocuklarda korse giymenin durumun kötüleşmesine engel olduğu ve ameliyat ihtiyacını engelleyebildiği görülmüş.

Belirtileri

Skolyoz normalde bebeklik ve yetişkinlikte görünür hale gelir.

Yetişkinlerde Belirtiler

Skolyozun en yaygın formu yetişkinlerde ortaya çıkar. Buna yetişkin idyopatik skolyoz denilir. Çocukları ise 10 yaşından itibaren etkileyebilir.

İdyopatik kelimesi sebebi belirsiz demektir ve belirtileri şöyle:

  • baş hafifçe ortada değildir.
  • göğüs kafesi simetrik değildir ve kaburgalar farklı boyda olabilirler
  • bir kalça diğerinden daha öndedir
  • kıyafetler düzgün oturmazlar
  • bir omuz veya kürek kemiği diğerinden daha yüksektedir
  • kişi bir yana doğru eğik durabilir
  • bacak boyu eşit değildir

Bebeklerde Belirtiler

Bebeklerde belirtiler şunlar olabilirler:

  • göğsün bir tarafında çıkıntı
  • bebek sürekli bir yana doğru eğimli olabilir
  • daha ağır vakalarda kalp ve akciğer problemleri nefes darlığı ve göğüs ağrısına sebep olabilirler

Bazı skolyoz türleri bel ağrısına sebep olabilirler ancak genelde çok ağrılı değildir. Bel ağrısı uzun süreli skolyoza sahip yetişkinlerde de olabilir.

Eğer tedavi edilmezse kalp ve akciğer fonksiyonlarında kötüleşme gibi sonuçlar yaşamın ilerleyen safhalarında ortaya çıkabilirler.

Egzersizler

Skolyoz için çeşitli egzersizler öneriliyor ve farklı ekoller farklı stratejiler öneriyorlar. Ancak hepsinin hedefi omurgayı, göğsü kafesini, omuzları ve kalçayı normal duruşa getirmek.

2016 yılında araştırmacılar, sporun skolyoza yardımcı olduğuna dair daha fazla kanıt olduğunu belirttiler ancak hangi egzersizlerin daha etkili olduğuna dair daha fazla çalışma gerekli.

Ameliyat

Ağır vakalarda skolyoz zamanla ilerleyebilir. Bu durumda doktor spinal füzyon önerebilir. Bu ameliyat omurganın eğikliğini azaltır ve daha kötü hale gelmesini engeller.

Skolyoz ameliyatında şunlar olabilir:

  • Kemik graftı: İki veya daha fazla omurga kemiği yeni kemik graftları ile bağlanır. Bazen metal çubuklar, vidalar ve kablolar kullanılarak kemik iyileşirken omurganın düz durması sağlanır.
  • Yoğun bakım: Operasyon 4-8 saat sürer. Ameliyattan sonra çocuk yoğun bakım ünitesine alınır ve damar içi sıvılar ile ağrı kesiciler verilir. Çoğu vakada çocuk 24 saatten sonra yoğun bakımdan çıkabilir ancak 7-10 gün kadar hastanede kalması gerekebilir.
  • İyileşme: Çocuk genelde 4-6 haftadan sonra okula dönebilir ve ameliyattan 1 sene sonra spor yapabilir. Bazı vakalarda bel korsesi omurgayı desteklemek için 6 ay gerekli olabilir.

Hastanın 6 ayda bir çubukların uzatılması için hastaneye dönmesi gerekecektir ve bu genelde ayakta bir prosedür olduğundan hastanın geceyi geçirmesi gerekmez. Omurga büyüdüğü zaman çubuklar ameliyatla alınırlar.

Doktor sadece spinal füzyonun faydaları risklerini geride bıraktığı zaman bunu önerirler. Riskler şöyle:

  • Çubuk kayması: Metal çubuk doğru konumundan kayabilir ve bu da bir operasyon daha gerektirebilir.
  • Psödoartrozu: Omurgayı birleştirmek için kullanılan kemiklerden birisi doğru yapışmaz ve hafif bir rahatsızlık verir, omurganın başarılı şekilde düzelmesini engeller. Daha fazla operasyon gerekebilir.
  • Enfeksiyon: Bu olursa genelde antibiyotik ile tedavi edilir.
  • Sinir hasarı: Omurga sinirlerinde hasar ortaya çıkar ve bir veya iki bacakta hissizlik gibi hafif belirtiler yanında tüm alt beden işlevlerinin kaybı gibi ağır problemler de yaratabilir.

Bir sinir cerrahisi uzmanı skolyoz ameliyatında mevcut olmalıdır.

Sebepleri

Skolyozun bazı muhtemel sebepleri şöyle:

  • Nöromusküler rahatsızlıklar: Bunlar sinirleri ve kasları etkileyebilirler ve aralarında serebral palsi, poliomyelit ve musküler distrofi bulunur.
  • Doğuştan skolyoz: Bu nadirdir ve bebek anne karnında gelişirken omurganın sıradışı şekilde gelişmesinden kaynaklanır.
  • Bazı genler: En az bir genin skolyoz ile bağlantılı olduğu düşünülüyor.
  • Bacak boyu: Eğer bir bacak diğerinden daha uzunsa, bireyde skolyoz gelişimi olabilir.
  • Sendromik skolyoz: Skolyoz nörofibromatoz veya Marfan sendromu gibi başka hastalıkların bir parçası olarak ortaya çıkabilir.
  • Osteroporoz: Bu kemik dejenerasyonuna bağlı olarak sekonder skolyoza sebep olabilir.
  • Diğer sebepler: Kötü duruş, çanta taşıma, bağ doku bozuklukları ve sakatlıklar.

Risk Faktörleri

Skolyozun risk faktörleri şöyle:

  • Yaş: Belirti ve işaretler genelde ergenlikten hemen önce büyüme aşamasında ortaya çıkar.
  • Cinsiyet: Kadınlarda risk daha fazla.
  • Genetik: Skolyoz olan insanların yakın akrabalarında da bu rahatsızlık olabilir.

Türleri

İngiltere Skolyoz Derneği skolyozun beş temel tipi olduğunu belirtiyor:

  • Doğuştan skolyoz: omurganın doğumdan önce doğru şekilde oluşmaması.
  • Erken oluşan skolyoz doğum ile 10 yaş arasında ortaya çıkar.
  • Yetişkin idyopatik skolyoz: çocuk büyürken ortaya çıkar ve omurganın eğilip bükülmesine sebep olur.
  • Dejeneratif skolyoz: yetişkinlerde iskelet sisteminin bozulmasından ve aşınmasından kaynaklanır, skolyoz sahibi olsalar da olmasalar da.
  • Nöromusküler skolyoz: kas ve sinir ssitemindeki problemlerden kaynaklanır.
  • Scheuermann kifozu: omurga kemiklerinin ön kısımları arkalardan daha yavaş büyür ve bu da onları daha küçük hale getirir.
  • Sendromik skolyoz: Marfan sendromu ve trizomi 21 gibi çeşitli belirtilerle bağlantılıdır.

Teşhis

Doktor omurga, göğsü kafesi, kalçalar ve omuzların fizik muayenesi ile teşhisi gerçekleştirir.

Eğimölçer veya skolyometer adı verilen araç yardımı ile doktor skolyozun düzeyini ölçebilir.

Hasta ortopedi uzmanına yönlendirilebilir.

Röntgen, CT ve MRI taramaları da eğikliğin şekli, yönü ve konumu ile açısı konusunda yardımcı olabilirler.