Yumurtalıklar kadın üreme sisteminin önemli bir parçası durumundalar ve rahmin her iki yanında alt karın bölgesinde bulunuyorlar. Kadınlarda yumurta üreten ve aynı zamanda östrojen ve progesteron hormonlarının üretiminden de sorumlu olan iki tane yumurtalık bulunur.

Bazen yumurtalıklardan bir tanesinde içi sıvı dolu olan keseler şeklinde kistler ortaya çıkar. Pek çok kadında yaşamı süresince en az bir defa bir tane kist oluşur. Çoğu vakada ağrı yapmazlar ve herhangi bir belirti vermezler.

Yumurtalık Kisti Türleri

Çeşitli yumurtalık kisti türleri var ve bunlar arasında dermoid kistler ve endometrioma kistleri bulunuyor. Ancak fonksiyonel kistler en yaygın tür durumunda. Fonksiyonel kistler arasında folikül ve korpus luteum kisti bulunuyor.

Folikül Kisti

Kadının adet döngüsü sürecinde, folikül adı verilen keseler halinde yumurta gelişimi olur. Bu kese yumurtalıkların içinde bulunur. Çoğu vakada folikül kesesi açılır ve içindeki yumurta dışarı çıkar. Ancak folikül açılmazsa içindeki sıvı yumurtalık kistinin oluşumuna sebep olur.

Korpus Luteum Kisti

Folikül keseleri yumurtanın salınımının ardından genelde parçalanırlar. Ancak kese parçalanmaz ve folikülün girişi kapanmazsa, kese içerisinde fazladan sıvı birikimi ortaya çıkabilir ve bu sıvı birikimi korpus luteum kistine sebep olur.

Diğer yumurtalık kisti türleri şöyle:

  • dermoid kist: yumurtalıklarda saç, yağ veya diğer dokulardan oluşan hücreler bulunan kese gibi gelişimler
  • kistadenom: yumurtalıkları dış yüzeyinde ortaya çıkabilen kanserli olmayan gelişimler
  • endometriyoma: normalde rahmin içindeki dokuların rahmin dışında gelişmeleri ve yumurtalıklara yapışmaları ile kist oluşturmaları

Bazı kadınlarda polikistik over sendromu da gelişebilir. Bu rahatsızlıkta yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist bulunur. Yumurtalıkların büyümelerine sebep olabilir. Tedavi edilmezse kısırlığa sebep olabilirler.

Yumurtalık Kisti Belirtileri

Çoğu zaman yumurtalık kisti herhangi bir belirtiye sebep olmaz. Ancak kistler büyürken belirtiler ortaya çıkabilirler ve genelde şöyle olurlar:

  • karın şişkinliği
  • ağrılı bağırsak hareketleri
  • adedt döneminde önce veya adet sırasında pelvik ağrı
  • ağrılı cinsel ilişki
  • alt belde ve bacaklarda ağrı
  • memelerde gerginlik
  • kusma ve bulantı

Yumurtalık kistinin hemen tıbbi müdahale gerektiren ağır belirtileri şöyle:

  • ağır veya keskin pelvik ağrı
  • ateş
  • bayılma ve sersemleme
  • hızlı nefes alma

Bu belirtiler yırtılan bir kistin veya over torsiyonunun işareti olabilirler. Her iki komplikasyonun da erken tedavi edilmemesi halinde ciddi sonuçları olur.

Yumurtalık Kisti Komplikasyonları

Çoğu yumurtalık kisti iyi huyludur ve herhangi bir tedavi olmaksızın kendi kendine doğal olarak geçer. Bu kistler ya hiç belirtiye sebep olmazlar ya da çok az belirti verirler. Ancak nadiren de olsa doktor kanserli kistik yumurtalık kütlesi tespit edebilir.

Over torsiyonu da bir diğer yumurtalık kisti komplikasyonudur. Bu rahatsızlık büyük bir kistin yumurtalığı bükmesi veya onun normal konumundan şaşmasına sebep olması sonucunda ortaya çıkar. Yumurtalığa giden kan tedariği azalır ve tedavi edilmezse yumurtalık dokusunun hasar görmesine veya ölmesine sebep olur. Çok yaygın olmasa da acil jinekolojik ameliyatların neredeyse %3’ü over torsiyonu kaynaklı yapılıyor.

Yırtılan kistler de nadir bir durum ancak yoğun ağrıya ve iç kanamaya sebep olabiliyorlar. Bu komplikasyon enfeksiyon riskini arttırıyor ve tedavi edilmezse hayati tehlike oluşturabiliyor.

Yumurtalık Kisti Teşhisi

Doktorunuz rutin muayene sırasında yumurtalık kistini tespit edebilir. Yumurtalıklarınızdan bir tanesinde şişme fark edebilirsiniz ve kistin onaylanması için bir ultrason testine girebilirsiniz. Ultrason testinde yüksek frekanslı ses dalgaları iç organlarınızın bir görüntüsünü ortaya çıkarırlar. Böylece kistin yeri, boyutu, şekli ve bileşimi tespit edilebilir.

Yumurtalık kistinin tespitinde kullanılan görüntüleme araçları şöyle:

  • Bilgisayarlı tomografi: iç organların çaprazlama görüntülerini yaratan bir görüntüleme aracı
  • MR: bu testte manyetik alanlar kullanılarak iç organların derinlemesine görüntüleri elde edilir
  • ultrason: yumurtalıkları görselleştirmek için kullanılan bir yöntemdir

Kistlerin büyük kısmı bir kaç hafta veya ay içerisinde kaybolduğu için doktor hemen bir tedavi planı önermeyebilir. Bunun yerine bir kaç hafta veya ay boyunca ultrason testi önererek rahatsızlığın kontrolü sağlanır.

Eğer rahatsızlıkta bir değişim yoksa veya kistin boyutu arttıysa, doktor belirtilerin diğer sebeplerinin tespiti için daha fazla test isteyebilir.

Bunlar arasında şunlar var:

  • hamile olmadığınızı onaylamak için hamilelik testi
  • hormonlarla alakalı problemleri tespit etmek için hormon testi
  • yumurtalık kanseri tespiti için CA-125 kan testi

Yumurtalık Kisti Tedavisi

Doktor eğer kist kendi kendine geçmez veya daha büyük hale gelirse, kisti küçültmek veya ortadan kaldırmak için tedavi önerebilir.

Doğum Kontrol Hapları

Eğer tekrar eden yumurtalık kistleriniz varsa, doktor yumurtlamayı durdurmak ve yeni kistlerin oluşumunu önlemek için oral doğum kontrol yöntemi yazabilir. Bu ilaçlar yumurtalık kanseri riskinizi de azaltırlar. Yumurtalık kanseri riski menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda daha yüksektir.

Laparoskopi

Eğer kist küçükse ve görüntüleme tekniklerinin sonuçları kanseri göstermiyorsa, doktor kisti cerrahi olarak çıkartmak için laparoskopi yapabilir. Bu prosedürde küçük bir alet ince bir kesikle karna sokulur ve kist çıkarılır.

Laparotomi

Eğer büyük bir kistiniz varsa, doktor karında açacağı büyük bir kesik ile kisti çıkarabilir. Hemen bir biyopsi uygulanır ve kist kanserli ise yumurtalıklar ve rahim de çıkartılabilir.

Yumurtalık Kistini Önleme

Yumurtalık kisti önlenemez. Ancak rutin jinekolojik muayenede erkenden tespit edilebilirler. İyi huylu yumurtalık kistleri kanserli hale gelmezler. Ancak yumurtalık kanseri belirtileri yumurtalık kisti belirtilerini taklit edebilir. Bu nedenle doktor ziyareti ve doğru teşhis önemli. Doktoru problem işareti olabilecek belirtileriniz konusunda bilgilendirin:

  • adet döngüsünde değişim
  • pelvik ağrılar
  • iştah kaybı
  • açıklanamayan kilo kaybı
  • karında doluluk hissi

Uzun Vadeli Sonuçlar Ne Olur?

Yumurtalık kistine sahip menopoz geçirmemiş kadınlarda genel görünüm iyidir. Çoğu kist bir kaç ay içinde kaybolur. Ancak menopoz öncesi dönemde ve hormonal dengesizlikleri olan kadınlarda yumurtalık kisti tekrar edebilir.

Eğer tedavi edilmezse bazı kistler doğurganlığı azaltabilirler. Bu özellikle endometriyoma ve polikistik over sendromu için geçerli. Doğurganlığı arttırmak için doktor kisti çıkartabilir veya küçültebilir. Fonksiyonel kistler, kistadenom ve dermoid kistler doğurganlığı etkilemezler.

Bazı doktorlar yumurtalık kisti konusunda bekleyelim görelim yaklaşımını benimserken, sizin doktorunuz menopozdan sonra yumurtalıklarda gelişen kistlerin çıkarılmalarını ve incelenmelerini önerebilir. Ancak yumurtalık kistleri yumurtalık kanseri riskini arttırmazlar. Bazı doktorlar ise çapı 5 santimetreyi aşan kistleri çıkarırlar.