Kabakulak, en sık çocukları etkileyen, tükürük bezlerinin son derece bulaşıcı viral bir enfeksiyonudur. En sık rastlanan belirti, tükürük bezlerinin şişmesi ve hastanın kulak bölgesindeki şişliktir. Etkilenen tükürük bezlerine parotis bezi denir. Bazen kabakulak virüsü aynı zamanda testis, yumurtalık, pankreas veya beyin zarı (beyin ve omuriliği çevreleyen zar) iltihabına neden olabilir. Birisi kabakulak geçirdiğinde, genellikle gelecekteki enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanır.
Kabakulak yayılımını azaltmak ve virüse karşı bağışıklık kazandırmak için, MMR (kızamık, kabakulak ve kızamıkçık) aşıları genellikle erken yaşta vurulur. MMR aşılaması yapıldığından beri, kabakulak durumlarında yüzde 99 azalma olmuştur.
Kabakulak Semptomları Nelerdir?
Kabakulak semptomları, normalde hasta enfekte olduktan 2-3 hafta sonra ortaya çıkar. Bununla birlikte, virüsü olan insanların yaklaşık yüzde 20’si hiç semptom göstermiyor. Başlangıçta grip benzeri belirtiler ortaya çıkacaktır, örneğin:
• Vücut ağrıları
• Baş ağrısı
• İştahsızlık veya bulantı
• Genel yorgunluk
• Ateş (düşük dereceli)
Önünüzdeki birkaç gün içinde, kabakulak klasik belirtileri gelişecek. Başlıca semptom ağrılı ve şişmiş parotis bezleri, üç tükrük bezinden birisidir; bu, kişinin yanaklarının şişmesine neden olur. Şişkinlik normalde tek seferde olmaz, dalgalar halinde olur. İlişkili başka semptomlar şunları içerebilir:
• Yüzdeki şişlik ve bu şişliğe bağlı ağrılar
• Yutma sırasında ağrı yaşamak
• Yutma sorunu
• Hafif ateş
• Ağızda kuruluk
• Eklem ağrısı
Erişkinler nadiren kabakulak yaşarlar. Bu vakalarda, semptomlar genellikle aynıdır, ancak bazen biraz daha kötüdür ve komplikasyonlar biraz daha olasıdır.
Kabakulak Tedavisi Nedir?
Kabakulak hastalığının viral olması nedeniyle, antibiyotikler bunu tedavi etmek için kullanılamaz ve şu anda kabakulak tedavisi için kullanılabilecek bir antiviral ilaç yoktur.
Mevcut tedavi, enfeksiyon ilerlemeden ve vücut bir soğuk algınlığı benzeri bir bağışıklık oluşturana kadar semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Çoğu vakada, insanlar 2 hafta içinde kabakulaktan kurtulurlar.
Kabakulak semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olmak için aşağıdaki bazı adımlar atılabilir:
• Bol miktarda sıvı tüketin, ideal olanı sudur; ağrılı olabilecek tükürük üretimini teşvik ederken meyve sularından kaçın.
• Ağrıyı hafifletmek için şişmiş bölgeye soğuk bir şeyler koyun.
• Yumuşak veya sıvılı yiyecekler yiyin, çiğnemek acı verici olabilir.
• Yeterince dinlenin ve uyuyun.
• Sıcak tuzlu su ile gargara yapın.
• Asetaminofen veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler alın.
Kabakulak Nedenleri Nelerdir?
Kabakulak, kabakulak virüsünün neden olduğu bir enfeksiyondur. Durumdan etkilenmiş bir kişiden solunum salgıları (tükürük) yoluyla bulaşabilir.
Virüs solunum yolundan tükürük bezlerine giderek çoğalır ve bezlerin şişmesine neden olur. Kabakulak popülasyonunun nasıl yayılabileceğine ilişkin örnekler şunları içerir:
• Hapşırmak ya da öksürmek
• Enfekte olan bir kişi ile aynı çatal ve kaşıkları kullanmak
• Enfekte olmuş biriyle yiyecek ve içecek paylaşmak
• Öpüşmek
Enfekte bir kişi burun veya ağzına dokunup, başkasının dokunabileceği bir yüzeye bulaştırır.
Kabakulak virüsüne yakalanan kişiler yaklaşık 15 gün boyunca bulaşıcıdır. (semptomlar göstermeye başlamadan 6 gün önce ve başladıktan sonra 9 güne kadar) Kabakulak virüsü, özellikle çocuklarda enfeksiyonun ortak bir nedeni olan paramyxovirus ailesinin bir parçasıdır.
Kabakulağın Neden Olabileceği Komplikasyonlar
Yetişkinlerde komplikasyonlar çocuklardan daha sık görülür ve en yaygın olanları aşağıdakilerdir:
• Orşit: Testisler şişer ve ağrılı olur, bu kabakulak hastalığına sahip 5 yetişkin erkeğin 1’inde gerçekleşir. Şişkinlik normal olarak 1 hafta içinde azalır; hassasiyet bundan daha uzun sürebilir. Bu nadiren infertiliteye (kısırlık) neden olur.
• Ooforit: Yumurtalıklar şişer ve acı verir; 20 yetişkin kişinin 1’inde ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi virüsle savaşırken şişme azalır. Bu nadiren infertiliteye (kısırlık) neden olur.
• Viral menenjit: Bu komplikasyonların en nadir olanlarından biridir. Virüs kan dolaşımı boyunca yayılır ve vücudun merkezi sinir sistemine (beyin ve omurilik) bulaşır.
• Pankreatit: Üst karında ağrı yaşanacaktır; bu 20 kişinin 1’inde görülür ve genellikle hafiftir.
Hamile bir kadın gebeliğinin ilk 12 ila 16. haftasında kabakulak geçirirse, düşük yapma riski biraz artar. Kabakulak hastalığının daha nadir komplikasyonları:
• Ensefalit (Beyin iltihabı): Beyin şişiyor ve nörolojik sorunlara neden oluyor. Bazı durumlarda, bu ölümcül olabilir. Bu çok nadir bir risk faktörüdür ve 6.000 vakada sadece 1 kişiyi etkiler.
• İşitme kaybı: Bu, 15.000 kişide yalnızca 1 kişiyi etkileyen, tüm komplikasyonların en nadiridir.
Bu komplikasyonların bir kısmı seyrek görülen bir durum olduğundan tıbbi tavsiye istemek önemlidir.
Kabakulak Testleri ve Teşhisi
Normal olarak, kabakulak belirtileri ile; özellikle yüz şişmesini inceleyerek teşhis edilebilir. Bir doktor ayrıca aşağıdaki bulgulara bakacaktır:
• Bademciklere bulaştığında, bademciklerin konumunu görmek için ağzın içi kontrol edilir ve bir kişinin bademcikleri yana itilebilir.
• Hastanın ateşi ölçülür.
• Tanıyı onaylamak için bir miktar kan, idrar veya tükürük alınır.
• Test için omurgadan, beyin omurilik sıvısı örneği alınır; bu genellikle şiddetli vakalarda görülür.
Kabakulak Önlenebilir Mi?
Kabakulak aşıları, kabakulak önleme yöntemleri için en iyi yöntemdir; kendi başına ya da MMR aşısının bir parçası olarak yapılır. MMR aşısı ayrıca, kızamıkçık ve kızamıklara karşı vücudu savunur. MMR aşısı, bir bebeğe 1 yaşın üstündeyken veya okula başlamadan hemen önce verilir.
1990’lı yıllardan sonra doğan herkese büyük ihtimalle MMR aşısı verilecektir, ancak emin değilseniz, bir doktora danışmak iyi olur. Kabakulak aşısı rutin olarak 82 ülkede çocuklara verilir. Bu ülkelerin çoğunda, kabakulaklara bağlı ensefalit ve sağırlık neredeyse kaybolmuştur. MMR yetişkinlere her yaşta verilebilir; doktor yurt dışında belirli bölgelere seyahat etmeden önce aşı yapılmasını isteyebilir, bu ülkeler aşağıdadır:
• Hindistan
• Afrika’nın bazı kısımları
• Güneydoğu Asya
• Japonya
• Pakistan
Ayrıca yetişkinlikte MMR aşısı yapılmasının istenebileceği diğer durumlar aşağıdadır:
• Sağlıkta çalışmak (örn. hastane veya tıbbi tesis)
• Bir üniversite gibi çok sayıda kişiyle birlikte bir yerde çalışmak
• Bir okulda ya da çok sayıda çocukla çalışmak
Kanser veya bağışıklık sistemini düşüren bir hastalık varsa, MMR aşısı düşünülmeden önce bir doktora danışılmalıdır. Bununla birlikte, aşağıdaki durumlarda bireylerin MMR aşısı yaptırması önerilmemektedir:
• Hastanın bağışıklık sistemi ciddi şekilde tehlikeye düştüyse
• Hasta, neomisin (bir antibiyotik türü) veya jelatin içeriğine alerjik reaksiyon gösterdiyse
• Hasta hamile veya yakında hamile kalacaksa (takip eden 4 hafta içinde)
MMR Aşısının Yan Etkileri
MMR aşısı çoğu insanda yan etkilere neden olmaz ve hastalığın kendisi aşıdan kontrendike edilemez. Nadiren deride döküntü veya ateş ve muhtemelen ağrılar gelişebilir. Bir milyon kişiden sadece birinde MMR aşısında ciddi bir alerjik reaksiyon görülecektir.
